Điều kiện, hồ sơ, trình tự mở rộng phạm vi hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện được quy định như thế nào?
Luật sư cho tôi hỏi: Tôi hiện đang quản lý một quỹ xã hội đã hoạt động hơn 2 năm và nay có nhu cầu mở rộng phạm vi hoạt động. Tuy nhiên, tôi chưa nắm rõ các quy định pháp luật liên quan đến điều kiện, hồ sơ và trình tự thủ tục khi thực hiện việc mở rộng này. Rất mong Luật sư có thể giải thích cụ thể, có căn cứ pháp lý rõ ràng về các điều kiện cần thiết để được phép mở rộng quỹ trên thực tế pháp luật quy định như thế nào? Xin chân thành cảm ơn!
MỤC LỤC
1. Quỹ xã hội là gì? Quỹ từ thiện là gì?
Trả lời:
1. Quỹ xã hội là gì? Quỹ từ thiện là gì?
Căn cứ theo khoản 2, 3 Điều 4 Nghị định số 93/2019/NĐ-CP ngày 25/11/2019 của Chính phủ về việc tổ chức, hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện (“Nghị định số 93/2019/NĐ-CP”) được sửa đổi bởi điểm a khoản 2 Điều 1 Nghị định số 136/2024/NĐ-CP ngày 23/10/2024 của Chính phủ về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 93/2019/NĐ quy định về định nghĩa của “quỹ xã hội” và “quỹ từ thiện” như sau:
“Điều 4. Giải thích từ ngữ
Trong Nghị định này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
…
2. Quỹ xã hội: Là quỹ được tổ chức, hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận nhằm mục đích hỗ trợ và khuyến khích phát triển văn hóa, giáo dục, y tế, thể dục, thể thao, khoa học, công nghệ, nông nghiệp, nông thôn, bảo vệ tài nguyên và môi trường, cộng đồng.
3. Quỹ từ thiện: Là quỹ được tổ chức, hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận nhằm mục đích từ thiện, nhân đạo; hỗ trợ khắc phục sự cố do thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh, tai nạn và các đối tượng khác thuộc diện khó khăn, yếu thế cần sự trợ giúp của xã hội.”
Từ các quy định trên, có thể thấy quỹ xã hội và quỹ từ thiện đều là những tổ chức phi lợi nhuận được thành lập nhằm phục vụ lợi ích chung của cộng đồng, song mục tiêu hoạt động và phạm vi hỗ trợ có sự khác biệt rõ rệt. Cụ thể, quỹ xã hội hướng đến việc hỗ trợ, thúc đẩy sự phát triển bền vững trên nhiều lĩnh vực như văn hóa, giáo dục, y tế, thể dục, thể thao, khoa học, công nghệ, nông nghiệp, nông thôn, bảo vệ tài nguyên và môi trường và các hoạt động vì cộng đồng nói chung. Trong khi đó, quỹ từ thiện tập trung vào mục tiêu nhân đạo, cứu trợ và giúp đỡ trực tiếp các cá nhân, nhóm người hoặc cộng đồng gặp khó khăn do thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh, tai nạn hay thuộc diện yếu thế trong xã hội.
Theo đó, xét về bản chất pháp lý, cả hai loại quỹ này đều là tổ chức xã hội hoạt động không vì lợi nhuận, thể hiện chính sách của Nhà nước trong việc khuyến khích sự tham gia của nhân dân và tổ chức xã hội vào công tác an sinh, phát triển xã hội và nhân đạo.
Việc phân định rạch ròi giữa “quỹ xã hội” và “quỹ từ thiện” giúp đảm bảo tính minh bạch, đúng mục tiêu hoạt động và hiệu quả quản lý nhà nước đối với các nguồn lực xã hội hóa, đồng thời góp phần phát huy truyền thống tương thân tương ái, chung tay xây dựng cộng đồng văn minh, nhân ái và phát triển bền vững.
2. Điều kiện, hồ sơ, trình tự mở rộng phạm vi hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện được quy định như thế nào?
Căn cứ theo Điều 21 Nghị định số 93/2019/NĐ-CP được sửa đổi bởi khoản 11 Điều 1 Nghị định số 136/2024/NĐ-CP ngày 23/10/2024 của Chính phủ về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 93/2019/NĐ quy định về điều kiện, hồ sơ, trình tự mở rộng phạm vi hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện như sau:
“Điều 21. Điều kiện, hồ sơ, trình tự mở rộng phạm vi hoạt động
1. Điều kiện mở rộng phạm vi hoạt động của quỹ:
a) Không làm thay đổi về tôn chỉ, mục đích, lĩnh vực hoạt động chính của quỹ;
b) Đảm bảo các điều kiện về tên; tài sản, tài chính; sáng lập viên theo quy định tại Nghị định này.
2. Hồ sơ mở rộng phạm vi hoạt động của quỹ:
a) Đơn đề nghị mở rộng phạm vi hoạt động;
b) Dự thảo điều lệ quỹ;
c) Văn bản của Ban sáng lập quỹ; Nghị quyết của Hội đồng quản lý quỹ về việc mở rộng phạm vi hoạt động của quỹ;
d) Tài liệu chứng minh tài sản đóng góp đảm bảo theo quy định tại Điều 14 Nghị định này;
đ) Trường hợp bổ sung sáng lập viên thành lập quỹ: hồ sơ theo Điều 11 Nghị định này, sơ yếu lý lịch cá nhân (theo mẫu kèm theo Nghị định này) và phiếu lý lịch tư pháp số 01 do cơ quan có thẩm quyền cấp cho các sáng lập viên thành lập quỹ không quá 06 tháng tính đến ngày nộp hồ sơ; nếu sáng lập viên là cán bộ, công chức, viên chức được cơ quan có thẩm quyền đồng ý bằng văn bản theo quy định về phân cấp quản lý cán bộ thì không cần phiếu lý lịch tư pháp số 01;
e) Báo cáo về quá trình tổ chức, hoạt động của quỹ và phương hướng hoạt động của quỹ khi được mở rộng phạm vi hoạt động; báo cáo về quản lý, sử dụng tài sản, tài chính của quỹ; báo cáo kiểm toán (nếu có) về quản lý, sử dụng tài sản, tài chính của quỹ; phương án giải quyết tài sản, tài chính, lao động khi mở rộng phạm vi hoạt động của quỹ.
3. Trong thời hạn 60 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ và ý kiến của các cơ quan liên quan về việc mở rộng phạm vi hoạt động của quỹ, cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định tại Điều 18 Nghị định này cấp giấy phép thành lập và công nhận điều lệ quỹ, nếu từ chối phải nêu rõ lý do.
4. Sau khi quỹ được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định tại Điều 18 Nghị định này cho phép mở rộng phạm vi hoạt động phải thực hiện việc công bố việc mở rộng phạm vi hoạt động của quỹ, công nhận quỹ đủ điều kiện hoạt động và công nhận thành viên Hội đồng quản lý quỹ theo quy định tại Điều 22, 24, 25 của Nghị định này.”
Từ các quy định nêu trên có thể thấy rằng, việc mở rộng phạm vi hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện là một thủ tục hành chính có tính chất pháp lý chặt chẽ, nhằm bảo đảm rằng quá trình mở rộng không làm sai lệch tôn chỉ, mục đích và lĩnh vực hoạt động chính của quỹ, đồng thời duy trì tính minh bạch, ổn định về tài chính và nhân sự sáng lập. Pháp luật yêu cầu quỹ phải chuẩn bị hồ sơ đầy đủ, chứng minh năng lực tài chính, quản lý và tính hợp pháp của các sáng lập viên, cũng như có sự thống nhất nội bộ thông qua nghị quyết của Hội đồng quản lý quỹ.
Bên cạnh đó, quy trình xem xét mở rộng phạm vi hoạt động được đặt trong khung thời hạn cụ thể 60 ngày, thể hiện nguyên tắc công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình của cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo Điều 18 Nghị định 93/2019/NĐ-CP. Việc yêu cầu báo cáo hoạt động, tài chính, kiểm toán và phương án tổ chức khi mở rộng cũng là cơ sở pháp lý quan trọng nhằm bảo đảm rằng quỹ có đủ điều kiện thực hiện hiệu quả các mục tiêu xã hội, nhân đạo trong phạm vi mới.
Như vậy, việc mở rộng phạm vi hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện chỉ được chấp thuận khi quỹ đáp ứng đầy đủ các điều kiện pháp lý, chứng minh năng lực tài chính tổ chức và tuân thủ trình tự, thủ tục theo quy định pháp luật. Quy định này không chỉ bảo đảm tính hợp pháp, thống nhất và minh bạch trong quản lý quỹ, mà còn góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của các tổ chức xã hội, từ thiện trong đời sống cộng đồng.
Trân trọng./.
