Kinh phí thực hiện nhiệm vụ vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện của các tổ chức để khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố trong nước được quy định như thế nào?
Luật sư cho tôi hỏi: Vừa qua, tôi tham gia Ban vận động quyên góp của một tổ chức nhằm hỗ trợ người dân tại các địa phương bị thiệt hại nặng do thiên tai. Trong quá trình thực hiện, chúng tôi phải chi trả nhiều khoản phục vụ cho công tác tiếp nhận, phân phối như in ấn tài liệu, vận chuyển hàng cứu trợ, thuê kho bãi, liên lạc và đi lại. Tuy nhiên, các thành viên trong Ban có ý kiến khác nhau về việc sử dụng kinh phí này, có người cho rằng phải trích từ nguồn đóng góp, người khác lại cho rằng phải do ngân sách nhà nước hoặc nguồn khác chi trả.Vậy kinh phí thực hiện nhiệm vụ vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện trong trường hợp này được quy định cụ thể như thế nào? Mong luật sư giải đáp giúp tôi.
MỤC LỤC
Trả lời:
1. Nguyên tắc tổ chức vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện được quy định như thế nào?
Nguyên tắc tổ chức vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện được quy định tại Điều 4 Nghị định số 93/2021/NĐ-CP ngày 27/10/2021 về vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng các nguồn đóng góp tự nguyện hỗ trợ khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố; hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo (sau đây gọi tắt là “Nghị định số 93/2021/NĐ-CP”) quy định như sau:
“Điều 4. Nguyên tắc tổ chức vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện
1. Nhà nước khuyến khích, tôn vinh và tạo điều kiện thuận lợi để các tổ chức, cá nhân tham gia đóng góp tự nguyện và tổ chức vận động đóng góp tự nguyện; phát huy tinh thần đoàn kết, tương thân, tương ái, nhanh chóng hỗ trợ người dân chịu thiệt hại bởi thiên tai, dịch bệnh, sự cố hoặc người dân mắc bệnh hiểm nghèo nhằm sớm ổn định cuộc sống, sinh hoạt, khôi phục và phát triển sản xuất, kinh doanh.
2. Vận động đóng góp để hỗ trợ khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố được thực hiện khi thiên tai, dịch bệnh, sự cố gây ra thiệt hại về người, tài sản hoặc ảnh hưởng đến đời sống của Nhân dân; vận động đóng góp để hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo thực hiện theo từng trường hợp cụ thể.
3. Vận động đóng góp phải đảm bảo kịp thời và được thực hiện theo nguyên tắc tự nguyện; các tổ chức, cá nhân không được phép đặt ra mức tối thiểu để yêu cầu phải đóng góp; các khoản đóng góp tự nguyện phải từ thu nhập, tài sản hợp pháp của các tổ chức, cá nhân thực hiện đóng góp.
4. Tiếp nhận, phân phối và sử dụng tiền, hiện vật đóng góp để khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố và hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo đảm bảo kịp thời, hiệu quả, công bằng, công khai, đúng mục đích, đối tượng; có sự phối hợp đồng bộ, chặt chẽ giữa các cơ quan, bộ, ngành, địa phương, tổ chức và cá nhân có liên quan.
5. Kinh phí phục vụ cho hoạt động vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện thực hiện theo quy định hiện hành của pháp luật về ngân sách nhà nước và quy định tại Nghị định này.”
Quy định về nguyên tắc tổ chức vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện thể hiện rõ định hướng nhân văn và tính pháp lý trong công tác hỗ trợ cộng đồng. Việc đặt ra các nguyên tắc nhằm đảm bảo mọi hoạt động huy động và sử dụng nguồn lực xã hội được thực hiện minh bạch, công khai và đúng mục đích. Sau khi viện dẫn quy định của pháp luật, có thể nhận thấy tinh thần cốt lõi của các nguyên tắc này là đề cao tính tự nguyện, khuyến khích sự tham gia của toàn xã hội trong việc giúp đỡ người dân vượt qua khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố hoặc bệnh tật.
Về phương diện tổ chức, các quy định hướng đến sự phối hợp đồng bộ giữa Nhà nước, các tổ chức xã hội và cá nhân để đảm bảo nguồn hỗ trợ đến đúng người, đúng thời điểm. Tính kịp thời và công bằng được xem là yếu tố then chốt, bởi chỉ khi việc phân phối được tiến hành minh bạch và hiệu quả thì mới duy trì được niềm tin của cộng đồng vào các hoạt động thiện nguyện. Đồng thời, quy định cũng đặt ra yêu cầu về nguồn gốc hợp pháp của tài sản đóng góp và chi phí quản lý theo đúng quy định ngân sách, nhằm ngăn chặn các hành vi trục lợi hay sử dụng sai mục đích.
Từ đó có thể kết luận rằng, hệ thống nguyên tắc này không chỉ bảo đảm tính thống nhất trong quản lý hoạt động thiện nguyện mà còn thể hiện tinh thần nhân ái được pháp luật hóa, qua đó khơi dậy và duy trì văn hóa sẻ chia trong xã hội. Đây chính là nền tảng để mọi hoạt động thiện nguyện được vận hành trong khuôn khổ pháp lý vững chắc nhưng vẫn lan tỏa giá trị nhân văn sâu sắc.
2. Kinh phí thực hiện nhiệm vụ vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện của các tổ chức để khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố trong nước được quy định như thế nào?
Kinh phí thực hiện nhiệm vụ vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện của các tổ chức để khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố trong nước được quy định tại Điều 12 Nghị định số 93/2021/NĐ-CP có nội dung như sau:
“Điều 12. Kinh phí thực hiện nhiệm vụ vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện
1. Kinh phí thực hiện nhiệm vụ vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện từ nguồn kinh phí hoạt động hằng năm của cơ quan, đơn vị.
2. Trường hợp phát sinh chi phí ảnh hưởng đến việc thực hiện nhiệm vụ, các cơ quan, đơn vị được Nhà nước giao nhiệm vụ vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng tiền, hiện vật đóng góp tự nguyện báo cáo cơ quan tài chính cùng cấp để trình cấp có thẩm quyền bổ sung kinh phí theo quy định hiện hành của pháp luật về ngân sách nhà nước.
3. Không sử dụng nguồn tiền, hiện vật đóng góp tự nguyện tiếp nhận được để chi trả các khoản chi phát sinh của tổ chức, cơ quan, đơn vị trong quá trình vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng tiền, hiện vật đóng góp tự nguyện. Trường hợp được các tổ chức, cá nhân đóng góp đồng ý thì được chi từ nguồn đóng góp tự nguyện, nhưng phải tổng hợp và công khai khoản chi phí này.
Riêng chi phí phát sinh của doanh nghiệp, hợp tác xã và các tổ chức khác có tư cách pháp nhân trong quá trình vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng tiền, hiện vật đóng góp tự nguyện thực hiện theo quy chế quản lý tài chính của tổ chức và quy định của pháp luật có liên quan.”
Quy định tại Điều 12 Nghị định số 93/2021/NĐ-CP đặt ra nguyên tắc quan trọng nhằm bảo đảm tính minh bạch, liêm chính và trách nhiệm trong việc sử dụng các nguồn đóng góp tự nguyện. Bản chất của khoản kinh phí vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp là phục vụ mục tiêu nhân đạo, do đó mọi chi phí phát sinh trong quá trình này phải được tách bạch rõ ràng với nguồn đóng góp của cộng đồng.
Theo đó, Nhà nước xác định rằng các cơ quan, tổ chức được giao nhiệm vụ vận động và phân phối nguồn đóng góp tự nguyện phải chủ động sử dụng kinh phí hoạt động hằng năm của mình để thực hiện nhiệm vụ. Cách quy định này thể hiện trách nhiệm công vụ và tránh tình trạng lạm dụng nguồn cứu trợ vào mục đích hành chính nội bộ. Trong trường hợp có phát sinh chi phí vượt quá khả năng, cơ quan, tổ chức được phép đề nghị cơ quan tài chính cùng cấp xem xét bổ sung ngân sách theo quy định, bảo đảm việc cứu trợ không bị gián đoạn mà vẫn tuân thủ nguyên tắc quản lý tài chính công.
Đặc biệt, pháp luật nghiêm cấm việc tự ý trích nguồn đóng góp tự nguyện để chi trả chi phí hoạt động nếu không có sự đồng ý của tổ chức, cá nhân đóng góp. Ngay cả khi có sự đồng thuận, khoản chi này vẫn phải được tổng hợp, công khai minh bạch để duy trì niềm tin của người dân và nhà tài trợ. Đối với doanh nghiệp, hợp tác xã hoặc các tổ chức có tư cách pháp nhân thực hiện hoạt động thiện nguyện, chi phí được điều chỉnh theo quy chế tài chính nội bộ, bảo đảm phù hợp với cơ chế tự chủ của từng chủ thể.
Quy định về kinh phí thực hiện nhiệm vụ vận động, tiếp nhận và phân phối nguồn đóng góp tự nguyện thể hiện rõ quan điểm của pháp luật: cứu trợ là hoạt động nhân đạo phải đặt tính minh bạch, công khai và đúng mục đích lên hàng đầu. Việc tách biệt nguồn cứu trợ với chi phí quản lý không chỉ bảo đảm sử dụng hiệu quả nguồn lực xã hội mà còn giữ vững uy tín của các tổ chức thiện nguyện, góp phần lan tỏa tinh thần tương thân tương ái trong cộng đồng bằng sự nghiêm túc và trách nhiệm.
Trân trọng./.
