Hồ sơ, trình tự, thủ tục cho vay trực tiếp từ nguồn vốn của Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa được quy định như thế nào?
Luật sư cho tôi hỏi: Tôi là chủ một doanh nghiệp nhỏ chuyên sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ, hiện đang muốn vay vốn từ Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa để mở rộng sản xuất và đầu tư thiết bị mới. Tuy nhiên, tôi chưa rõ hồ sơ, trình tự, thủ tục cho vay trực tiếp từ nguồn vốn của Quỹ được quy định như thế nào, cần chuẩn bị những giấy tờ gì, nộp ở đâu và quy trình xét duyệt có phức tạp hay không? Mong luật sư tư vấn giúp tôi, xin cảm ơn.
MỤC LỤC
Trả lời:
1. Cho vay trực tiếp là gì?
Trong bối cảnh Nhà nước ngày càng chú trọng hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, lực lượng chiếm tỷ trọng lớn trong nền kinh tế, việc xác định rõ cơ chế cho vay đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Một trong những hình thức then chốt được Nhà nước ghi nhận là cho vay trực tiếp, thể hiện cách thức Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa truyền tải nguồn lực tài chính của Nhà nước đến đúng doanh nghiệp cần hỗ trợ, bảo đảm vừa nhanh chóng, vừa minh bạch. Cụ thể tại khoản 3 Điều 4 Nghị định số 39/2019/NĐ-CP ngày 10/5/2019 của Chính phủ về tổ chức và hoạt động của Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa (sau đây gọi tắt là “Nghị định số 39/2019/NĐ-CP”) có nêu:
“Điều 4. Giải thích từ ngữ
Trong Nghị định này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
3. “Cho vay trực tiếp” là việc Quỹ trực tiếp thực hiện cho vay đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa.”
Theo đó, cho vay trực tiếp được hiểu là việc Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa trực tiếp thực hiện cho vay đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa. Điều này có nghĩa là Quỹ sẽ tự mình ký kết hợp đồng, giải ngân và quản lý khoản vay, không thông qua bất kỳ trung gian tài chính nào. Đây là hình thức hỗ trợ vốn đặc thù, thể hiện vai trò chủ động của Nhà nước trong việc thúc đẩy doanh nghiệp phát triển.
Từ nội dung trên có thể thấy, “cho vay trực tiếp” không chỉ là một khái niệm kỹ thuật trong lĩnh vực tín dụng, mà còn là công cụ pháp lý hiện thực hóa chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa của Nhà nước. Việc xác định rõ hình thức này giúp phân biệt với cho vay gián tiếp qua ngân hàng thương mại, đồng thời đảm bảo nguồn vốn hỗ trợ được quản lý chặt chẽ, sử dụng đúng mục tiêu và đem lại hiệu quả thiết thực. Như vậy, “cho vay trực tiếp” vừa thể hiện sự chủ động của Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa, vừa là minh chứng cho nỗ lực của Chính phủ trong việc đồng hành cùng doanh nghiệp, thúc đẩy kinh tế năng động, sáng tạo và bền vững.
2. Hồ sơ, trình tự, thủ tục cho vay trực tiếp từ nguồn vốn của Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa được quy định như thế nào?
Trong hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, việc vay vốn từ Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa đóng vai trò thiết yếu, giúp doanh nghiệp có thêm nguồn lực tài chính để mở rộng quy mô, đổi mới công nghệ và nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh. Để đảm bảo tính minh bạch, công bằng và hiệu quả trong việc cấp vốn, pháp luật đã quy định cụ thể về hồ sơ, trình tự và thủ tục cho vay trực tiếp tạiĐiều 19 Nghị định số 39/2019/NĐ-CPnhư sau:
“Điều 19. Hồ sơ, trình tự, thủ tục cho vay trực tiếp
1. Hồ sơ đề nghị vay vốn gồm có:
a) Giấy đề nghị vay vốn của doanh nghiệp nhỏ và vừa;
b) Hồ sơ dự án, phương án sản xuất kinh doanh và các văn bản, tài liệu khác chứng minh doanh nghiệp có đủ điều kiện vay vốn theo quy định tại Điều 16 Nghị định này.
2. Doanh nghiệp nhỏ và vừa nộp hồ sơ đề nghị vay vốn tại trụ sở của Quỹ hoặc qua bưu điện.
3. Quỹ có trách nhiệm tiếp nhận, thẩm định tính đầy đủ của hồ sơ đề nghị vay vốn; thẩm định tính khả thi của dự án, phương án sản xuất, kinh doanh và các điều kiện cho vay khác theo quy định tại Nghị định này; quyết định cho vay và thông báo cho doanh nghiệp nhỏ và vừa. Trường hợp từ chối cho vay, Quỹ thông báo bằng văn bản và nêu rõ lý do từ chối.
4. Quỹ có trách nhiệm ban hành quy trình thẩm định, ra quyết định cho vay trực tiếp theo nguyên tắc đảm bảo phân định rõ trách nhiệm, nghĩa vụ của các cá nhân, tổ chức liên quan trong quá trình thẩm định và quyết định cho vay.
5. Trường hợp cần thiết, Hội đồng thành viên xem xét, quyết định thành lập Hội đồng xét duyệt cho vay để ra quyết định cho vay.
6. Quỹ có quyền thuê tư vấn độc lập hoặc thành lập Tổ tư vấn cho vay gồm nhà khoa học, nhà quản lý, chuyên gia theo lĩnh vực chuyên môn để tư vấn cho vay.”
Dẫn chiếu đến Điều 16 Nghị định số 39/2019/NĐ-CP được sửa đổi bởi Nghị định số 45/2024/NĐ-CP ngày 26/4/2024 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 39/2019/NĐ-CP quy định như sau:
“Điều 16. Điều kiện vay vốn
1. Doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo được vay vốn của Quỹ khi đáp ứng các điều kiện sau:
a) Đáp ứng tiêu chí doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo theo quy định tại Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa và các văn bản hướng dẫn thi hành;
b) Có dự án, phương án sản xuất, kinh doanh khả thi và đảm bảo phù hợp với tiêu chí xác định doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo;
c) Đảm bảo nguồn vốn chủ sở hữu tham gia dự án, phương án sản xuất, kinh doanh tối thiểu 20% tổng vốn đầu tư để thực hiện dự án, phương án sản xuất, kinh doanh và phải đảm bảo đủ nguồn vốn để thực hiện dự án, phương án sản xuất, kinh doanh;
d) Đáp ứng các quy định về bảo đảm tiền vay theo quy định tại Nghị định này.
2. Doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia cụm liên kết ngành được vay vốn của Quỹ khi đáp ứng các điều kiện sau:
a) Tham gia cụm liên kết ngành theo quy định tại Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa và các văn bản hướng dẫn thi hành;
b) Có dự án, phương án sản xuất, kinh doanh khả thi trong ngành, lĩnh vực của cụm liên kết ngành;
c) Đáp ứng quy định tại điểm c, điểm d khoản 1 Điều này.
3. Doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia chuỗi giá trị được vay vốn của Quỹ khi đáp ứng các điều kiện sau:
a) Tham gia chuỗi giá trị theo quy định tại Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa và các văn bản hướng dẫn thi hành;
b) Có dự án, phương án sản xuất, kinh doanh khả thi và có sản phẩm thuộc chuỗi giá trị;
c) Đáp ứng quy định tại điểm c, điểm d khoản 1 Điều này.”
Trước hết, về hồ sơ cần chuẩn bị để đề nghị vay vốn gồm có:
- Giấy đề nghị vay vốn của doanh nghiệp nhỏ và vừa;
- Hồ sơ dự án, phương án sản xuất kinh doanh và các văn bản, tài liệu khác chứng minh doanh nghiệp có đủ điều kiện vay vốn theo luật định.
Việc liệt kê cụ thể hồ sơ đề nghị vay vốn không chỉ giúp chuẩn hóa quy trình cho vay mà còn nâng cao tính minh bạch, hạn chế rủi ro và bảo đảm việc hỗ trợ được thực hiện đúng đối tượng, đúng mục tiêu phát triển của Quỹ. Theo đó, doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể nộp hồ sơ đề nghị vay vốn tại trụ sở của Quỹ hoặc qua bưu điện.
Khi nộp hồ sơ, Quỹ có trách nhiệm tiếp nhận, thẩm định tính đầy đủ của hồ sơ đề nghị vay vốn; thẩm định tính khả thi của dự án, phương án sản xuất, kinh doanh và các điều kiện cho vay khác theo Nghị định số 39/2019/NĐ-CP; quyết định cho vay và thông báo cho doanh nghiệp nhỏ và vừa. Nếu từ chối cho vay, Quỹ phải thông báo bằng văn bản và nêu rõ lý do từ chối. Quy trình này thể hiện nguyên tắc công khai, minh bạch, đảm bảo mọi doanh nghiệp đều có cơ hội tiếp cận nguồn vốn bình đẳng. Đồng thời, việc yêu cầu Quỹ phản hồi rõ ràng kết quả xét duyệt giúp tăng tính trách nhiệm và niềm tin giữa Quỹ với cộng đồng doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, Quỹ còn có trách nhiệm ban hành quy trình thẩm định, ra quyết định cho vay trực tiếp theo nguyên tắc đảm bảo phân định rõ trách nhiệm, nghĩa vụ của các cá nhân, tổ chức liên quan trong quá trình thẩm định và quyết định cho vay. Khi cần thiết, Hội đồng thành viên sẽ xem xét, quyết định thành lập Hội đồng xét duyệt cho vay để ra quyết định cho vay.
Không những vậy, pháp luật trao cho Quỹ có quyền thuê tư vấn độc lập hoặc thành lập Tổ tư vấn cho vay gồm nhà khoa học, nhà quản lý, chuyên gia theo lĩnh vực chuyên môn để tư vấn cho vay. Điều này thể hiện sự linh hoạt và chuyên nghiệp trong hoạt động của Quỹ. Việc có thể thuê tư vấn độc lập hoặc lập hội đồng xét duyệt giúp đảm bảo tính khách quan, chính xác, đồng thời nâng cao chất lượng ra quyết định, góp phần sử dụng hiệu quả nguồn vốn nhà nước.
Như vậy, những nội dung tại Điều 19 Nghị định số 39/2019/NĐ-CP về hồ sơ, trình tự, thủ tục cho vay trực tiếp đã thiết lập một quy trình chặt chẽ, minh bạch và có tính khả thi cao. Nội dung này không chỉ bảo đảm nguồn vốn của Quỹ được sử dụng đúng mục đích mà còn góp phần thúc đẩy phát triển bền vững doanh nghiệp nhỏ và vừa, lực lượng kinh tế quan trọng của quốc gia.
Trân trọng./.
