Tranh chấp là gì? Giải quyết tranh chấp là gì? Thẩm quyền xác minh sự việc của Hội đồng trọng tài được quy định thực hiện như thế nào?
Luật sư cho tôi hỏi: Tôi là giám đốc một công ty xuất khẩu nông sản, vừa ký hợp đồng cung cấp cà phê với một doanh nghiệp nước ngoài thông qua thỏa thuận trọng tài để giải quyết tranh chấp. Sau khi giao hàng, đối tác cho rằng chất lượng sản phẩm không đúng tiêu chuẩn, từ chối thanh toán và gửi đơn khởi kiện ra trọng tài thương mại. Tôi cho rằng hàng hóa đã đúng thỏa thuận, đồng thời còn phát hiện phía họ vi phạm nghĩa vụ về thời hạn mở thư tín dụng, gây thiệt hại cho công ty tôi. Trong bối cảnh này, tôi muốn được giải thích rõ tranh chấp trong thương mại được hiểu như thế nào, khái niệm giải quyết tranh chấp là gì và Hội đồng trọng tài có quyền xác minh sự việc, thu thập chứng cứ trong quá trình giải quyết vụ việc ra sao? Mong Luật sư giải đáp giúp tôi, xin chân thành cảm ơn.
MỤC LỤC
2. Giải quyết tranh chấp là gì?
3. Thẩm quyền xác minh sự việc của Hội đồng trọng tài được quy định thực hiện như thế nào?
Trả lời:
1. Tranh chấp là gì?
Pháp luật hiện hành chưa đưa ra một định nghĩa cụ thể về tranh chấp, tuy nhiên có thể hiểu một cách khái quát rằng tranh chấp là sự bất đồng, mâu thuẫn hoặc xung đột về quyền và nghĩa vụ giữa các chủ thể trong quan hệ pháp luật. Tranh chấp có thể phát sinh trong nhiều lĩnh vực khác nhau như dân sự, lao động, kinh doanh, thương mại, hôn nhân và gia đình, đất đai…
Trong phạm vi lĩnh vực thương mại, tranh chấp được hiểu là mâu thuẫn giữa các bên trong hoạt động kinh doanh, chẳng hạn như bất đồng về chất lượng, số lượng, giá cả hàng hóa, dịch vụ, phương thức thanh toán hoặc việc vi phạm các cam kết trong hợp đồng thương mại.
2. Giải quyết tranh chấp là gì?
Xét về phương diện pháp lý, mặc dù pháp luật Việt Nam chưa có điều khoản nào định nghĩa trực tiếp khái niệm giải quyết tranh chấp, nhưng có thể hiểu giải quyết tranh chấp là một thuật ngữ pháp lý thể hiện tổng thể các hoạt động tố tụng hoặc ngoài tố tụng nhằm xử lý mâu thuẫn phát sinh giữa các chủ thể, là quá trình do cơ quan, tổ chức hoặc chủ thể có thẩm quyền tiến hành, dựa trên căn cứ pháp luật và theo thủ tục được quy định, nhằm làm rõ nguyên nhân và nội dung mâu thuẫn, xác định đúng – sai, quyền và nghĩa vụ của các bên, từ đó ban hành một kết quả pháp lý cuối cùng (bản án, quyết định, phán quyết, biên bản hòa giải thành…) có giá trị thi hành để chấm dứt tranh chấp và bảo đảm công bằng, ổn định trật tự xã hội. Về phương thức, pháp luật thừa nhận nhiều cách thức giải quyết như thương lượng, hòa giải, trọng tài hoặc tòa án; trong đó, tòa án và trọng tài là các cơ chế tài phán chính thức có thẩm quyền đưa ra quyết định có giá trị ràng buộc.
Nếu xét trong lĩnh vực thương mại, giải quyết tranh chấp thương mại có thể hiểu là việc Hội đồng trọng tài hoặc Tòa án áp dụng pháp luật và căn cứ vào chứng cứ, lập luận của các bên để đưa ra phán quyết chấm dứt tranh chấp, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của các bên cũng như sự ổn định của quan hệ kinh doanh.
3. Thẩm quyền xác minh sự việc của Hội đồng trọng tài được quy định thực hiện như thế nào?
Thẩm quyền xác minh sự việc của Hội đồng trọng tài được quy định tại Điều 45 Luật Trọng tài thương mại 2010 như sau:
“Điều 45. Thẩm quyền xác minh sự việc của Hội đồng trọng tài
Trong quá trình giải quyết tranh chấp, Hội đồng trọng tài có quyền gặp hoặc trao đổi với các bên với sự có mặt của bên kia bằng các hình thức thích hợp để làm sáng tỏ các vấn đề có liên quan đến vụ tranh chấp. Hội đồng trọng tài có thể tự mình hoặc theo yêu cầu của một hoặc các bên tìm hiểu sự việc từ người thứ ba, với sự có mặt của các bên hoặc sau khi đã thông báo cho các bên biết.”
Theo Điều 45 Luật Trọng tài thương mại 2010, thẩm quyền xác minh sự việc của Hội đồng trọng tài là một quyền trong tố tụng trọng tài nhằm bảo đảm việc giải quyết tranh chấp dựa trên sự thật khách quan. Trong quá trình tố tụng, Hội đồng trọng tài có quyền gặp gỡ, trao đổi trực tiếp với các bên để làm sáng tỏ vấn đề. Tuy nhiên, nguyên tắc quan trọng ở đây là mọi sự trao đổi phải được thực hiện công khai, minh bạch, tức có sự hiện diện của bên còn lại hoặc bằng hình thức đã được thông báo trước, nhằm bảo vệ quyền bình đẳng và quyền tranh tụng của các bên.
Ngoài ra, Hội đồng trọng tài có thể chủ động hoặc theo yêu cầu của các bên tiến hành tìm hiểu sự việc từ người thứ ba. Việc xác minh này cũng phải bảo đảm tính minh bạch: hoặc có sự tham gia của các bên hoặc ít nhất là thông báo cho họ biết. Cơ chế này cho thấy Hội đồng trọng tài không chỉ thụ động dựa vào tài liệu do các bên cung cấp, mà còn có thẩm quyền chủ động để củng cố chứng cứ, tăng tính khách quan và công bằng cho phán quyết cuối cùng.
Trân trọng./.
