Trách nhiệm quản lý nhà nước đối với hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo được tổ chức thực hiện như thế nào?
Luật sư cho tôi hỏi: Tôi là một người dân đang tìm hiểu về các chính sách hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo của Nhà nước. Tôi thấy hiện nay có rất nhiều quỹ, chương trình và dự án đầu tư cho doanh nghiệp khởi nghiệp, trong đó có cả nguồn vốn ngân sách nhà nước và vốn tư nhân. Tuy nhiên, tôi thắc mắc cơ quan nào chịu trách nhiệm quản lý những hoạt động đầu tư này, ai là người giám sát, kiểm tra để bảo đảm việc đầu tư được thực hiện đúng quy định, minh bạch và hiệu quả? Mong luật sư giải đáp giúp tôi, xin cảm ơn.
MỤC LỤC
Trả lời:
1. Trách nhiệm của Bộ Tài chính đối với hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo được thực hiện như thế nào?
Trong công tác quản lý nhà nước về đầu tư khởi nghiệp sáng tạo, Bộ Tài chính giữ vai trò nòng cốt trong việc bảo đảm tính thống nhất, minh bạch và hiệu quả của các hoạt động tài chính công. Đặc biệt, đối với lĩnh vực đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo, nơi có sự tham gia của cả khu vực tư nhân và nguồn vốn ngân sách nhà nước thì vai trò của Bộ Tài chính càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Chính vì vậy, Điều 28 Nghị định số 38/2018/NĐ-CP ngày 11/3/2018 của Chính phủ quy định chi tiết về đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo (sau đây gọi tắt là “Nghị định số 38/2018/NĐ-CP”) được sửa đổi bởi Nghị định số 210/2025/NĐ-CP ngày 21/7/2025 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 38/2018/NĐ-CP (sau đây gọi tắt là “Nghị định số 210/2025/NĐ-CP”) đã nêu rõ trách nhiệm của Bộ Tài chính như sau:
“Điều 28. Trách nhiệm của Bộ Tài chính
1. Chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành và Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương theo dõi, tổng kết, đánh giá tình hình thực hiện Nghị định và đề xuất sửa đổi, bổ sung Nghị định này khi cần thiết.
2. Hướng dẫn hạch toán kế toán cho doanh nghiệp có hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo, công ty thực hiện quản lý quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo, quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo khi có vướng mắc phát sinh trong quá trình hoạt động.”
Theo đó, Bộ Tài chính có trách nhiệm chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành và Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương để theo dõi, tổng kết, đánh giá tình hình thực hiện Nghị định và đề xuất sửa đổi, bổ sung Nghị định số 38/2018/NĐ-CP khi cần thiết. Trách nhiệm này thể hiện rõ vai trò của Bộ Tài chính là cơ quan đầu mối trong việc quản lý, kiểm tra và điều phối hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo sử dụng vốn nhà nước. Thông qua việc theo dõi và tổng kết, Bộ Tài chính có thể đánh giá được hiệu quả thực tế của chính sách, từ đó tham mưu cho Chính phủ kịp thời điều chỉnh, hoàn thiện quy định pháp luật phù hợp với tình hình phát triển kinh tế, xã hội và xu thế đổi mới sáng tạo. Cơ chế phối hợp với các địa phương và các bộ, ngành khác cũng giúp bảo đảm tính thống nhất trong chỉ đạo và giám sát trên phạm vi toàn quốc.
Bên cạnh đó, Bộ Tài chính còn có trách nhiệm hướng dẫn hạch toán kế toán cho doanh nghiệp có hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo, công ty thực hiện quản lý quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo, quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo khi có vướng mắc phát sinh trong quá trình hoạt động. Đây là nội dung quan trọng, nhằm bảo đảm việc ghi nhận, phản ánh và quản lý tài chính của các chủ thể liên quan được thực hiện đúng chuẩn mực kế toán và quy định pháp luật hiện hành. Hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo thường có tính đặc thù, phức tạp về mô hình và dòng vốn, vì vậy việc Bộ Tài chính trực tiếp hướng dẫn sẽ giúp doanh nghiệp, quỹ đầu tư và tổ chức quản lý quỹ có cơ sở thực hiện thống nhất, minh bạch và đúng quy trình. Qua đó, tăng cường tính tin cậy trong báo cáo tài chính, tạo điều kiện thuận lợi cho kiểm tra, giám sát.
Như vậy, điều khoản trên đã làm rõ trách nhiệm của Bộ Tài chính trong việc theo dõi, đánh giá và hướng dẫn nghiệp vụ tài chính đối với hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo. Vai trò này không chỉ góp phần bảo đảm hiệu quả và tính minh bạch của nguồn vốn đầu tư, mà còn giúp Nhà nước kịp thời điều chỉnh, hoàn thiện chính sách phù hợp với thực tiễn phát triển. Nhờ đó, Bộ Tài chính trở thành đầu mối quan trọng trong việc xây dựng môi trường tài chính ổn định, hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo phát triển lành mạnh, đóng góp tích cực cho tăng trưởng kinh tế và đổi mới quốc gia.
2. Trách nhiệm của Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương đối với hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo được thực hiện như thế nào?
Trong hệ thống quản lý nhà nước về đầu tư khởi nghiệp sáng tạo, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương là cơ quan có vai trò trực tiếp và gần gũi nhất với thực tiễn triển khai chính sách tại địa phương. Việc đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo không chỉ đòi hỏi nguồn lực tài chính, mà còn cần sự giám sát chặt chẽ, minh bạch và hỗ trợ kịp thời từ chính quyền địa phương. Do đó, Điều 30 Nghị định số 38/2018/NĐ-CP được sửa đổi bởi Nghị định số 210/2025/NĐ-CP đã nêu rõ trách nhiệm của chủ thể này như sau:
“Điều 30. Trách nhiệm của Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương
1. Quản lý nhà nước đối với hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo tại địa phương; tổ chức kiểm tra, giám sát hoạt động của các công ty thực hiện quản lý quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo, quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo.
2. Thực hiện công khai ngân sách địa phương sử dụng cho hoạt động đầu tư vào doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo và chịu trách nhiệm về những vi phạm thuộc phạm vi quản lý theo quy định của pháp luật khi giao cho tổ chức tài chính nhà nước của địa phương thực hiện đầu tư vào doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo.
3. Báo cáo định kỳ hằng năm và đột xuất gửi Bộ Tài chính về tình hình thực hiện hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo theo quy định tại Nghị định này.
4. Kiến nghị những giải pháp tháo gỡ khó khăn trong quá trình thực hiện đầu tư khởi nghiệp sáng tạo từ ngân sách địa phương; kiến nghị bổ sung, sửa đổi cơ chế chính sách cho hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo.”
Thứ nhất, việc quản lý nhà nước đối với hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo tại địa phương; tổ chức kiểm tra, giám sát hoạt động của các công ty thực hiện quản lý quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo, quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo là trách nhiệm của Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. Nội dung này thể hiện vai trò chủ động của chính quyền địa phương trong việc bảo đảm các hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo được thực hiện đúng quy định pháp luật, phù hợp định hướng phát triển kinh tế, xã hội của các tỉnh, thành phố. Việc kiểm tra và giám sát thường xuyên giúp phát hiện, ngăn chặn kịp thời những sai phạm, tạo điều kiện để các quỹ hoạt động minh bạch, hiệu quả và đúng mục tiêu hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo.
Thứ hai, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm thực hiện công khai ngân sách địa phương sử dụng cho hoạt động đầu tư vào doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo và chịu trách nhiệm về những vi phạm thuộc phạm vi quản lý theo quy định của pháp luật khi giao cho tổ chức tài chính nhà nước của địa phương thực hiện đầu tư vào doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo. Đây là yêu cầu then chốt để đảm bảo tính công khai, minh bạch trong sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước. Việc công khai ngân sách giúp người dân, doanh nghiệp và các cơ quan giám sát có thể theo dõi, đánh giá mức độ hiệu quả và tính đúng đắn của việc phân bổ nguồn vốn.
Thứ ba, chủ thể trên còn phải báo cáo định kỳ hằng năm và đột xuất gửi Bộ Tài chính về tình hình thực hiện hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo theo Nghị định số 38/2018/NĐ-CP. Thông qua cơ chế báo cáo, các địa phương không chỉ cung cấp thông tin về tiến độ và hiệu quả đầu tư, mà còn góp phần xây dựng dữ liệu quốc gia phục vụ công tác hoạch định chính sách, giám sát tài chính công và điều chỉnh chiến lược hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Thứ tư, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có trách nhiệm kiến nghị những giải pháp tháo gỡ khó khăn trong quá trình thực hiện đầu tư khởi nghiệp sáng tạo từ ngân sách địa phương; kiến nghị bổ sung, sửa đổi cơ chế chính sách cho hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo. Qua đó, đảm bảo hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo luôn bám sát nhu cầu thực tế, phù hợp với đặc thù kinh tế, xã hội từng vùng, địa phương và góp phần thúc đẩy đổi mới sáng tạo bền vững.
Từ những phân tích trên, ta thấy rằng điều luật này đã quy định cụ thể và toàn diện trách nhiệm của Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trong việc quản lý, giám sát, công khai ngân sách, báo cáo và kiến nghị chính sách về đầu tư khởi nghiệp sáng tạo. Những nội dung này góp phần tăng cường hiệu quả sử dụng vốn nhà nước, nâng cao tính minh bạch, trách nhiệm giải trình của chính quyền địa phương, đồng thời thúc đẩy hoạt động khởi nghiệp sáng tạo phát triển mạnh mẽ, thực tế và bền vững hơn trong từng địa phương và trên phạm vi cả nước.
3. Trách nhiệm của tổ chức tài chính nhà nước của địa phương cũng như của doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo nhận đầu tư được thực hiện ra sao?
Trong quá trình triển khai hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo, bên cạnh vai trò của Nhà nước và các quỹ đầu tư, tổ chức tài chính nhà nước của địa phương cùng với doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo nhận đầu tư là hai chủ thể trực tiếp thực hiện, quản lý và sử dụng nguồn vốn. Sự phối hợp chặt chẽ, minh bạch và có trách nhiệm của hai chủ thể này là yếu tố quyết định đến hiệu quả của toàn bộ quá trình đầu tư. Nhằm đảm bảo cho việc đầu tư được tiến hành đúng quy định, phát huy tác dụng hỗ trợ phát triển doanh nghiệp sáng tạo, Điều 31, 32 Nghị định số 38/2018/NĐ-CP đã xác định trách nhiệm của tổ chức tài chính nhà nước của địa phương cũng như doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo nhận đầu tư như sau:
“Điều 31. Trách nhiệm của tổ chức tài chính nhà nước của địa phương
1. Thực hiện quyền, trách nhiệm của cơ quan đại diện chủ sở hữu đối với Phần vốn từ ngân sách địa phương đầu tư tại các công ty khởi nghiệp sáng tạo theo quy định tại Luật quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp.
2. Kiến nghị những giải pháp tháo gỡ khó khăn trong quá trình thực hiện đầu tư khởi nghiệp sáng tạo.
Điều 32. Trách nhiệm của doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo nhận đầu tư
1. Cung cấp thông tin trung thực trong quá trình huy động vốn đầu tư.
2. Sử dụng vốn đầu tư một cách cẩn trọng, theo đúng quy định tại các hợp đồng đã ký kết với nhà đầu tư.”
Đối với tổ chức tài chính nhà nước của địa phương, có trách nhiệm thực hiện quyền, trách nhiệm của cơ quan đại diện chủ sở hữu đối với Phần vốn từ ngân sách địa phương đầu tư tại các công ty khởi nghiệp sáng tạo theo Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp 2014. Tuy nhiên, khoản 1, 3 Điều 58 Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp 2025 có ghi nhận:
“Điều 58. Hiệu lực thi hành
1. Luật này có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 8 năm 2025.
...
3. Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp số 69/2014/QH13 đã được sửa đổi, bổ sung một số điều theo Luật số 35/2018/QH14 (sau đây gọi là Luật số 69/2014/QH13) hết hiệu lực kể từ ngày Luật này có hiệu lực thi hành, trừ các trường hợp quy định tại Điều 59 của Luật này.”
Như vậy, Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp 2014 hết hiệu lực kể từ ngày 01/8/2025, những nội dung trên sẽ được thực hiện theo nội dung tương ứng tại Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp 2025.
Bên cạnh đó, còn có trách nhiệm kiến nghị những giải pháp tháo gỡ khó khăn trong quá trình thực hiện đầu tư khởi nghiệp sáng tạo. Đây là cơ chế phản hồi quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước. Khi tổ chức tài chính phát hiện những vướng mắc hoặc bất cập trong quá trình đầu tư, họ có thể đề xuất điều chỉnh kịp thời, góp phần hoàn thiện chính sách, tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo phát triển bền vững. Điều này thể hiện tính linh hoạt và cầu thị trong quản trị đầu tư công.
Đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo nhận đầu tư, chủ thể này có trách nhiệm cung cấp thông tin trung thực trong quá trình huy động vốn đầu tư. Đây là nền tảng để nhà đầu tư, đặc biệt là tổ chức tài chính nhà nước, có cơ sở đưa ra quyết định đầu tư đúng đắn. Không những vậy, mà còn phải sử dụng vốn đầu tư một cách cẩn trọng, theo đúng quy định tại các hợp đồng đã ký kết với nhà đầu tư. Trách nhiệm này là yêu cầu mang tính ràng buộc pháp lý, đảm bảo nguồn vốn được sử dụng đúng mục tiêu ban đầu, hướng tới phát triển sản phẩm, dịch vụ sáng tạo và mở rộng hoạt động kinh doanh. Việc sử dụng vốn đúng cam kết cũng thể hiện tinh thần trách nhiệm, tính chuyên nghiệp của doanh nghiệp, đồng thời góp phần nâng cao hiệu quả chung của chương trình đầu tư khởi nghiệp sáng tạo sử dụng ngân sách nhà nước.
Từ những nội dung trên có thể thấy, tổ chức tài chính nhà nước của địa phương giữ vai trò đại diện chủ sở hữu vốn, chịu trách nhiệm giám sát và đề xuất chính sách, trong khi doanh nghiệp nhận đầu tư là chủ thể sử dụng vốn, phải đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả. Hai bên có mối quan hệ gắn bó, bổ trợ lẫn nhau nhằm hướng tới mục tiêu chung là phát triển hoạt động khởi nghiệp sáng tạo năng động, hiệu quả và bền vững.
Trân trọng./.
