Chuỗi giá trị là gì? Cụm liên kết ngành là gì? Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị được quy định như thế nào?
Luật sư cho tôi hỏi: Tôi là chủ của một doanh nghiệp nhỏ hoạt động trong lĩnh vực chế biến nông sản. Gần đây, tôi nghe nhiều về việc Nhà nước có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia vào cụm liên kết ngành và chuỗi giá trị, để cùng hợp tác, chia sẻ nguồn lực, mở rộng thị trường. Tuy nhiên, tôi vẫn chưa hiểu rõ cụm liên kết ngành là gì, chuỗi giá trị là gì?Và cụ thể việc hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia vào các mô hình này được quy định ra sao? Tôi muốn tìm hiểu để xem doanh nghiệp mình có thể tham gia được không và sẽ được hưởng những hỗ trợ nào? Mong luật sư tư vấn giúp tôi, xin cảm ơn.
MỤC LỤC
1. Cụm liên kết ngành là gì? Chuỗi giá trị là gì?
Trả lời:
1. Chuỗi giá trị là gì? Cụm liên kết ngành là gì?
Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường ngày càng năng động và hội nhập sâu rộng, việc hình thành và phát triển chuỗi giá trị cùng cụm liên kết ngành đóng vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển bền vững của doanh nghiệp nhỏ và vừa. Hai khái niệm này không chỉ phản ánh phương thức tổ chức sản xuất, kinh doanh hiện đại mà còn là nền tảng để nâng cao năng suất, chất lượng và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp trong nước. Căn cứ tại khoản 3, 7 Điều 3 Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa 2017 đã đưa ra định nghĩa cụ thể như sau:
“Điều 3. Giải thích từ ngữ
Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
...
3. Chuỗi giá trị là mạng lưới liên kết tạo ra giá trị gia tăng cho sản phẩm hoặc dịch vụ, bao gồm các giai đoạn tiếp nối nhau từ hình thành ý tưởng, thiết kế, sản xuất, phân phối sản phẩm đến người tiêu dùng.
...
7. Cụm liên kết ngành là hình thức liên kết giữa các doanh nghiệp trong cùng ngành và doanh nghiệp, tổ chức có liên quan cùng hợp tác và cạnh tranh.”
Theo đó, chuỗi giá trị được hiểu là mạng lưới liên kết tạo ra giá trị gia tăng cho sản phẩm hoặc dịch vụ, bao gồm các giai đoạn tiếp nối nhau từ hình thành ý tưởng, thiết kế, sản xuất, phân phối sản phẩm đến người tiêu dùng. Bên cạnh đó, cụm liên kết ngành được hiểu là hình thức liên kết giữa các doanh nghiệp trong cùng ngành và doanh nghiệp, tổ chức có liên quan cùng hợp tác và cạnh tranh.
Như vậy, chuỗi giá trị và cụm liên kết ngành là hai khái niệm mang tính nền tảng trong chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa theo Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa 2017. Nếu chuỗi giá trị phản ánh quá trình tạo ra giá trị gia tăng từ ý tưởng đến sản phẩm hoàn chỉnh, thì cụm liên kết ngành thể hiện mô hình hợp tác, cạnh tranh giữa các doanh nghiệp cùng lĩnh vực. Việc hiểu và vận dụng hiệu quả hai khái niệm này sẽ giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa phát huy lợi thế cạnh tranh, tận dụng nguồn lực, mở rộng thị trường và đóng góp tích cực cho sự phát triển chung của nền kinh tế quốc gia.
2. Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị được quy định như thế nào?
Trong xu thế phát triển kinh tế hiện nay, việc tham gia vào cụm liên kết ngành và chuỗi giá trị được xem là một trong những hướng đi chiến lược giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa nâng cao năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trường và phát triển bền vững. Tuy nhiên, do hạn chế về vốn, công nghệ và quản trị, các doanh nghiệp này rất cần được Nhà nước hỗ trợ để có thể tham gia sâu hơn vào chuỗi sản xuất, cung ứng trong nước và quốc tế. Nhằm tạo hành lang pháp lý cho hoạt động đó, Điều 19 Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa 2017 đã cụ thể về chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị, góp phần thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phát triển việc hỗ trợ và nâng cao giá trị gia tăng của nền kinh tế. Chi tiết như sau:
“Điều 19. Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị
1. Doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị trong lĩnh vực sản xuất, chế biến được hỗ trợ nếu đáp ứng một trong các điều kiện sau đây:
a) Tạo ra sản phẩm có lợi thế cạnh tranh về chất lượng và giá thành;
b) Có đổi mới sáng tạo về quy trình công nghệ, vật liệu, linh kiện, máy móc, thiết bị.
2. Nội dung hỗ trợ bao gồm:
a) Đào tạo chuyên sâu về công nghệ, kỹ thuật sản xuất; tư vấn về tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, đo lường, chất lượng, chiến lược phát triển sản phẩm theo cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị;
b) Cung cấp thông tin về nhu cầu kết nối, sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị;
c) Hỗ trợ phát triển thương hiệu, mở rộng thị trường sản phẩm của cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị;
d) Hỗ trợ sản xuất thử nghiệm, kiểm định, giám định, chứng nhận chất lượng sản phẩm của doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị;
đ) Trong từng thời kỳ, Chính phủ quyết định chính sách cấp bù lãi suất đối với khoản vay của doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị. Việc cấp bù lãi suất được thực hiện thông qua các tổ chức tín dụng.
3. Chính phủ quy định chi tiết Điều này. Việc hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị không thuộc lĩnh vực sản xuất, chế biến do Chính phủ quy định sau khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến.”
Thứ nhất, về điều kiện, doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị trong lĩnh vực sản xuất, chế biến được hỗ trợ nếu đáp ứng một trong các điều kiện sau đây:
- Một là, tạo ra sản phẩm có lợi thế cạnh tranh về chất lượng và giá thành. Điều này khuyến khích doanh nghiệp tập trung vào nâng cao chất lượng sản phẩm, tối ưu hóa chi phí, hướng đến phát triển sản phẩm có khả năng đứng vững và cạnh tranh trên thị trường.
-Hai là, có đổi mới sáng tạo về quy trình công nghệ, vật liệu, linh kiện, máy móc, thiết bị. Đây là điều kiện then chốt thể hiện tinh thần của “khởi nghiệp sáng tạo”, khuyến khích doanh nghiệp không ngừng ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, nâng cao năng suất và tạo ra giá trị mới trong sản xuất.
Thứ hai, về nội dung hỗ trợ, bao gồm:
- Đào tạo chuyên sâu về công nghệ, kỹ thuật sản xuất; tư vấn về tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, đo lường, chất lượng, chiến lược phát triển sản phẩm theo cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị;
- Cung cấp thông tin về nhu cầu kết nối, sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị;
- Hỗ trợ phát triển thương hiệu, mở rộng thị trường sản phẩm của cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị;
- Hỗ trợ sản xuất thử nghiệm, kiểm định, giám định, chứng nhận chất lượng sản phẩm của doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị;
- Trong từng thời kỳ, Chính phủ quyết định chính sách cấp bù lãi suất đối với khoản vay của doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị. Việc cấp bù lãi suất được thực hiện thông qua các tổ chức tín dụng.
Nội dung hỗ trợ này thể hiện sự quan tâm toàn diện của Nhà nước trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp nhỏ và vừa. Thông qua các hoạt động đào tạo, tư vấn kỹ thuật, hỗ trợ thương hiệu và thị trường, doanh nghiệp được tiếp cận công nghệ, mở rộng kết nối và phát triển bền vững hơn trong chuỗi giá trị. Đồng thời, chính sách cấp bù lãi suất góp phần giảm gánh nặng tài chính, khuyến khích doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư và đổi mới sản xuất.
Ngoài ra, Chính phủ sẽ quy định chi tiết về việc hỗ trợ này. Còn đối với việc hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị không thuộc lĩnh vực sản xuất, chế biến sẽ do Chính phủ quy định sau khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến. Điều này đảm bảo tính linh hoạt của chính sách, giúp Nhà nước chủ động điều chỉnh phạm vi hỗ trợ phù hợp với từng giai đoạn phát triển kinh tế, đồng thời tăng cường vai trò giám sát của Quốc hội trong việc triển khai chính sách hỗ trợ doanh nghiệp.
Tóm lại, điều khoản trên đã xây dựng một khung chính sách toàn diện nhằm khuyến khích và hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia vào cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị. Sự ghi nhận này không chỉ giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực sản xuất, đổi mới sáng tạo, mở rộng thị trường, mà còn góp phần thúc đẩy liên kết kinh tế vùng, phát triển việc hỗ trợ và gia tăng giá trị nội địa trong sản xuất. Qua đó, chính sách này đóng vai trò then chốt trong việc hình thành một hệ thống doanh nghiệp nhỏ và vừa năng động, hiện đại và hội nhập sâu rộng với nền kinh tế trong nước và quốc tế.
Trân trọng./.
