Quy định về sử dụng ngân sách địa phương đầu tư vào doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo được thực hiện như thế nào?
Luật sư cho tôi hỏi: Tôi đang tìm hiểu về chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo. Nghe nói hiện nay Nhà nước có quy định cho phép sử dụng ngân sách địa phương để đầu tư vào doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, nhưng tôi chưa hiểu rõ cụ thể việc này được thực hiện ra sao? Tôi muốn biết ngân sách địa phương được phép đầu tư vào doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo trong những trường hợp nào, hình thức đầu tư là gì? Cơ quan nào chịu trách nhiệm thực hiện và việc quản lý nguồn vốn đó được quy định như thế nào để đảm bảo minh bạch, đúng luật? Mong luật sư giải đáp giúp tôi, xin cảm ơn.
MỤC LỤC
1. Doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo là gì?
Trả lời:
1. Doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo là gì?
Trong bối cảnh nền kinh tế tri thức và công nghệ phát triển mạnh mẽ, hoạt động khởi nghiệp sáng tạo đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy đổi mới, tạo việc làm và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa năm 2017 đã dành sự quan tâm đặc biệt đến nhóm doanh nghiệp này thông qua việc xác định rõ khái niệm “doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo” tại khoản 2 Điều 3 Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa 2017 như sau:
“Điều 3. Giải thích từ ngữ
Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
2. Doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo là doanh nghiệp nhỏ và vừa được thành lập để thực hiện ý tưởng trên cơ sở khai thác tài sản trí tuệ, công nghệ, mô hình kinh doanh mới và có khả năng tăng trưởng nhanh.”
Theo đó, doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo được hiểu là những doanh nghiệp nhỏ và vừa được thành lập để thực hiện ý tưởng trên cơ sở khai thác tài sản trí tuệ, công nghệ, mô hình kinh doanh mới và có khả năng tăng trưởng nhanh.
Nội dung này không chỉ mang tính chất định nghĩa pháp lý mà còn thể hiện định hướng chiến lược của Nhà nước trong việc khuyến khích và phát triển hệ thống khởi nghiệp sáng tạo. Việc xác định rõ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo là cơ sở quan trọng để xây dựng các chính sách hỗ trợ phù hợp, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp này phát huy tiềm năng, đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế, xã hội của đất nước.
2. Quy định về sử dụng ngân sách địa phương đầu tư vào doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo được thực hiện như thế nào?
Trong bối cảnh khởi nghiệp sáng tạo ngày càng đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế, xã hội, Nhà nước đã ban hành nhiều cơ chế nhằm huy động các nguồn lực đầu tư cho lĩnh vực này, trong đó có việc sử dụng ngân sách địa phương. Căn cứ theo Điều 20 Nghị định số 38/2018/NĐ-CP ngày 11/3/2018 của Chính phủ quy định chi tiết về đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo ghi nhận về sử dụng ngân sách địa phương đầu tư vào doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo được thực hiện như sau:
“Điều 20. Quy định về sử dụng ngân sách địa phương đầu tư vào doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo
1. Căn cứ vào Điều kiện ngân sách địa phương, Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là Ủy ban nhân dân cấp tỉnh) trình Hội đồng nhân dân cùng cấp giao cho tổ chức tài chính nhà nước của địa phương có chức năng đầu tư tài chính để thực hiện đầu tư vào doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo.
2. Trường hợp tổ chức tài chính nhà nước của địa phương tổ chức và hoạt động theo mô hình quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách thì việc giao nhiệm vụ và hỗ trợ vốn Điều lệ cho quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách phải đáp ứng quy định tại Khoản 11 Điều 8 Luật ngân sách nhà nước.
3. Trường hợp tổ chức tài chính nhà nước của địa phương tổ chức và hoạt động theo mô hình doanh nghiệp thì việc bổ sung vốn Điều lệ phải đáp ứng quy định tại Điều 4, Điều 13, Điều 14 và Điều 15 Luật quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp.
4. Nguyên tắc đầu tư khởi nghiệp sáng tạo của tổ chức tài chính nhà nước của địa phương thực hiện theo quy định tại Khoản 4 Điều 18 Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa.
5. Tổ chức tài chính nhà nước của địa phương thực hiện quyền, trách nhiệm của đại diện chủ sở hữu khi thực hiện đầu tư vào doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo.
6. Thông tin về hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo sử dụng ngân sách địa phương phải công khai trên cổng thông tin điện tử của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh nơi thực hiện.”
Dẫn chiếu đến khoản 11 Điều 8 Luật Ngân sách nhà nước 2015, khoản 4 Điều 18 Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa 2017 ghi nhận rằng:
“Điều 8. Nguyên tắc quản lý ngân sách nhà nước
11. Ngân sách nhà nước không hỗ trợ kinh phí hoạt động cho các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách. Trường hợp được ngân sách nhà nước hỗ trợ vốn điều lệ theo quy định của pháp luật thì phải phù hợp với khả năng của ngân sách nhà nước và chỉ thực hiện khi đáp ứng đủ các điều kiện sau: được thành lập và hoạt động theo đúng quy định của pháp luật; có khả năng tài chính độc lập; có nguồn thu, nhiệm vụ chi không trùng với nguồn thu, nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước.”
“Điều 18. Đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo
4. Căn cứ vào điều kiện ngân sách địa phương, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trình Hội đồng nhân dân cùng cấp quyết định giao cho tổ chức tài chính nhà nước của địa phương thực hiện đầu tư vào doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo theo các nguyên tắc sau đây:
a) Lựa chọn các quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo đủ điều kiện để cùng đầu tư vào doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo;
b) Khoản vốn đầu tư từ ngân sách địa phương không quá 30% tổng vốn đầu tư mà doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo huy động được từ các quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo được lựa chọn;
c) Tiến hành chuyển nhượng vốn đầu tư cho nhà đầu tư tư nhân trong thời hạn 05 năm kể từ thời điểm góp vốn đầu tư. Việc chuyển nhượng vốn đầu tư được thực hiện theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp.”
Theo đó, căn cứ vào Điều kiện ngân sách địa phương, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh sẽ trình Hội đồng nhân dân cùng cấp giao cho tổ chức tài chính nhà nước của địa phương có chức năng đầu tư tài chính để thực hiện đầu tư vào doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo. Điều này thể hiện sự linh hoạt, phù hợp với năng lực tài chính của từng địa phương, đồng thời khẳng định vai trò chủ động của chính quyền địa phương trong việc thúc đẩy hoạt động đầu tư khởi nghiệp.
Nếu tổ chức tài chính nhà nước của địa phương tổ chức và hoạt động theo mô hình quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách thì việc giao nhiệm vụ và hỗ trợ vốn Điều lệ cho quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách phải đáp ứng quy định tại khoản 11 Điều 8 Luật ngân sách nhà nước 2015 về nguyên tắc quản lý ngân sách nhà nước. Quy định này nhằm bảo đảm nguyên tắc minh bạch, đúng quy trình trong việc phân bổ và sử dụng vốn ngân sách, đồng thời hạn chế tình trạng lạm dụng hoặc sai phạm trong quá trình cấp vốn cho các quỹ. Qua đó, giúp tăng cường tính kiểm soát, giám sát trong quản lý tài chính công và bảo đảm nguồn vốn được đầu tư đúng mục tiêu hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo.
Nếu tổ chức tài chính nhà nước của địa phương tổ chức và hoạt động theo mô hình doanh nghiệp thì việc bổ sung vốn Điều lệ phải đáp ứng quy định tại Điều 4, Điều 13, Điều 14 và Điều 15 Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp 2014. Tuy nhiên, khoản 1, 3 Điều 58 Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp 2025 có ghi nhận:
“Điều 58. Hiệu lực thi hành
1. Luật này có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 8 năm 2025.
...
3. Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp số 69/2014/QH13 đã được sửa đổi, bổ sung một số điều theo Luật số 35/2018/QH14 (sau đây gọi là Luật số 69/2014/QH13) hết hiệu lực kể từ ngày Luật này có hiệu lực thi hành, trừ các trường hợp quy định tại Điều 59 của Luật này.”
Như vậy, Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp 2014 hết hiệu lực kể từ ngày 01/8/2025, những nội dung về trường hợp tổ chức tài chính nhà nước của địa phương tổ chức và hoạt động theo mô hình doanh nghiệp thì việc bổ sung vốn Điều lệ sẽ được thực hiện theo nội dung tương ứng tại Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp 2025.
Về nguyên tắc đầu tư khởi nghiệp sáng tạo của tổ chức tài chính nhà nước của địa phương, sẽ được thực hiện theo khoản 4 Điều 18 Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa 2017. Nội dung này nhấn mạnh rằng dù nguồn đầu tư đến từ địa phương, mọi hoạt động vẫn phải đặt trong khuôn khổ pháp lý thống nhất của Nhà nước, bảo đảm sự nhất quán về định hướng và nguyên tắc đầu tư. Qua đó, tạo môi trường pháp lý ổn định, giúp các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo yên tâm phát triển, đồng thời tránh tình trạng đầu tư thiếu định hướng hoặc không đồng bộ giữa các địa phương.
Bên cạnh đó, tổ chức tài chính nhà nước của địa phương sẽ thực hiện quyền, trách nhiệm của đại diện chủ sở hữu khi thực hiện đầu tư vào doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo. Sự ghi nhận này mang tính chất ràng buộc pháp lý, bảo đảm rằng mọi hoạt động đầu tư bằng ngân sách nhà nước đều có người chịu trách nhiệm cụ thể, tránh tình trạng buông lỏng quản lý. Đồng thời, việc xác lập rõ vai trò “đại diện chủ sở hữu” giúp quá trình đầu tư diễn ra minh bạch, có trách nhiệm và có cơ chế giám sát rõ ràng, nâng cao hiệu quả đầu tư công.
Ngoài ra, những thông tin về hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo sử dụng ngân sách địa phương phải công khai trên cổng thông tin điện tử của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh nơi thực hiện. Việc công khai thông tin không chỉ giúp người dân, doanh nghiệp và các cơ quan giám sát nắm bắt tình hình thực hiện, mà còn góp phần ngăn ngừa tiêu cực, tham nhũng và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn nhà nước trong hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo.
Nhìn chung, điều luật này đã thiết lập một khuôn khổ pháp lý đầy đủ, rõ ràng và chặt chẽ về việc sử dụng ngân sách địa phương đầu tư vào doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo. Điều khoản này không chỉ giúp các địa phương phát huy vai trò chủ động trong hỗ trợ doanh nghiệp, mà còn bảo đảm tính minh bạch, hiệu quả và tuân thủ pháp luật trong quản lý tài chính công. Nhờ đó, ngân sách nhà nước thực sự trở thành nguồn lực quan trọng thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển kinh tế địa phương bền vững.
Trân trọng./.
