Cấp giấy phép thành lập và công nhận điều lệ quỹ xã hội, quỹ từ thiện được thực hiện như thế nào?  

Luật sư cho tôi hỏi: Tôi đang dự định lập một quỹ từ thiện chuyên giúp đỡ các hoàn cảnh gia đình có người mắc bệnh hiểm nghèo, người già neo đơn. Về cơ bản các việc chuẩn bị các thành phần hồ sơ của tôi cũng khá ổn rồi. Tôi muốn nắm được các mốc thời gian trong quá trình xin cấp phép thành lập cũng như công nhận điều lệ quỹ xã hội, quỹ từ thiện được pháp luật quy định như thế nào? Xin cảm ơn Luật sư!

MỤC LỤC

1. Quỹ xã hội là gì? Quỹ từ thiện là gì?

2. Cấp giấy phép thành lập và công nhận điều lệ quỹ xã hội, quỹ từ thiện được thực hiện như thế nào?

Trả lời:

1. Quỹ xã hội là gì? Quỹ từ thiện là gì?

Căn cứ theo khoản 2, 3 Điều 4 Nghị định số 93/2019/NĐ-CP ngày 25/11/2019 của Chính phủ về việc tổ chức, hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện (“Nghị định số 93/2019/NĐ-CP”) được sửa đổi bởi điểm a khoản 2 Điều 1 Nghị định số 136/2024/NĐ-CP ngày 23/10/2024 của Chính phủ về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 93/2019/NĐ (“Nghị định số 136/2024/NĐ-CP”) quy định về định nghĩa của “quỹ xã hội” và “quỹ từ thiện” như sau:

“Điều 4. Giải thích từ ngữ

Trong Nghị định này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:

…

2. Quỹ xã hội: Là quỹ được tổ chức, hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận nhằm mục đích hỗ trợ và khuyến khích phát triển văn hóa, giáo dục, y tế, thể dục, thể thao, khoa học, công nghệ, nông nghiệp, nông thôn, bảo vệ tài nguyên và môi trường, cộng đồng.

3. Quỹ từ thiện: Là quỹ được tổ chức, hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận nhằm mục đích từ thiện, nhân đạo; hỗ trợ khắc phục sự cố do thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh, tai nạn và các đối tượng khác thuộc diện khó khăn, yếu thế cần sự trợ giúp của xã hội.”

Từ các quy định trên, có thể thấy quỹ xã hội và quỹ từ thiện đều là những tổ chức phi lợi nhuận được thành lập nhằm phục vụ lợi ích chung của cộng đồng, song mục tiêu hoạt động và phạm vi hỗ trợ có sự khác biệt rõ rệt. Cụ thể, quỹ xã hội hướng đến việc hỗ trợ, thúc đẩy sự phát triển bền vững trên nhiều lĩnh vực như văn hóa, giáo dục, y tế, thể dục, thể thao, khoa học, công nghệ, nông nghiệp, nông thôn, bảo vệ tài nguyên và môi trường và các hoạt động vì cộng đồng nói chung. Trong khi đó, quỹ từ thiện tập trung vào mục tiêu nhân đạo, cứu trợ và giúp đỡ trực tiếp các cá nhân, nhóm người hoặc cộng đồng gặp khó khăn do thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh, tai nạn hay thuộc diện yếu thế trong xã hội.

Theo đó, xét về bản chất pháp lý, cả hai loại quỹ này đều là tổ chức xã hội hoạt động không vì lợi nhuận, thể hiện chính sách của Nhà nước trong việc khuyến khích sự tham gia của nhân dân và tổ chức xã hội vào công tác an sinh, phát triển xã hội và nhân đạo.

Việc phân định rạch ròi giữa “quỹ xã hội” và “quỹ từ thiện” giúp đảm bảo tính minh bạch, đúng mục tiêu hoạt động và hiệu quả quản lý nhà nước đối với các nguồn lực xã hội hóa, đồng thời góp phần phát huy truyền thống tương thân tương ái, chung tay xây dựng cộng đồng văn minh, nhân ái và phát triển bền vững.

2. Cấp giấy phép thành lập và công nhận điều lệ quỹ xã hội, quỹ từ thiện được thực hiện như thế nào?

Căn cứ theo Điều 17 Nghị định số 93/2019/NĐ-CP được sửa đổi bởi khoản 7 Điều 1 Nghị định số 136/2024/NĐ-CP quy định về việc cấp giấy phép thành lập và công nhận điều lệ quỹ xã hội, quỹ từ thiện như sau:

“Điều 17. Cấp giấy phép thành lập và công nhận điều lệ quỹ

1. Khi tiếp nhận hồ sơ về quỹ, cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định tại Điều 18 Nghị định này có trách nhiệm lập phiếu tiếp nhận hồ sơ để làm căn cứ xác định thời hạn giải quyết. Nội dung phiếu tiếp nhận hồ sơ gồm: Ngày, tháng, năm và phương thức tiếp nhận; thông tin về hồ sơ; thông tin bên gửi, bên nhận. Nếu hồ sơ chưa đầy đủ, hợp lệ theo quy định tại Điều 15 Nghị định này thì trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ khi tiếp nhận hồ sơ cơ quan nhà nước có thẩm quyền phải có văn bản trả lời và nêu rõ lý do.

2. Chậm nhất sau 60 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ và ý kiến của các cơ quan liên quan về việc cấp giấy phép thành lập và công nhận điều lệ quỹ, cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định tại Điều 18 Nghị định này có trách nhiệm cấp giấy phép thành lập và công nhận điều lệ quỹ, trường hợp không cấp phải có văn bản trả lời và nêu rõ lý do.

3. Đối với quỹ được thành lập mới thì giấy phép thành lập quỹ đồng thời là giấy công nhận điều lệ quỹ.”

Từ các quy định nêu trên có thể thấy, thủ tục cấp giấy phép thành lập và công nhận điều lệ quỹ xã hội, quỹ từ thiện được pháp luật quy định chặt chẽ nhằm đảm bảo tính minh bạch, hợp pháp và thống nhất trong quá trình hoạt động của các quỹ. Cơ quan nhà nước có thẩm quyền phải thực hiện việc tiếp nhận và kiểm tra hồ sơ đúng quy trình, lập phiếu tiếp nhận làm căn cứ tính thời hạn giải quyết. Trong trường hợp hồ sơ chưa đầy đủ, cơ quan này phải phản hồi bằng văn bản trong 05 ngày làm việc, nêu rõ lý do để người nộp hoàn thiện. Nếu hồ sơ hợp lệ, trong thời hạn tối đa 60 ngày, cơ quan có thẩm quyền phải xem xét, quyết định việc cấp giấy phép thành lập và công nhận điều lệ quỹ hoặc trả lời bằng văn bản nếu từ chối.

Đáng chú ý, đối với quỹ được thành lập mới, giấy phép thành lập đồng thời là giấy công nhận điều lệ quỹ, giúp đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho tổ chức, cá nhân sáng lập quỹ trong việc triển khai hoạt động vì mục tiêu xã hội, nhân đạo, từ thiện. Quy định này thể hiện tinh thần cải cách hành chính, bảo đảm sự minh bạch và hiệu quả trong công tác quản lý nhà nước đối với các quỹ xã hội, quỹ từ thiện.

Nhằm giúp quý độc giả có cái nhìn toàn diện, sâu sắc hơn về các quy định pháp luật hiện hành liên quan đến cấp phép thành lập và công nhận điều lệ quỹ xã hội, quỹ từ thiện chúng tôi xin trân trọng mời quý vị tham khảo thêm các bài viết chuyên đề chi tiết của từng vấn đề pháp lý liên quan đến được đăng tải trên website chính thức của chúng tôi.

Ở từng bài viết, nhóm biên tập và đội ngũ pháp lý đã tiến hành phân tích kỹ lưỡng và hệ thống hóa các quy định pháp luật liên quan đến nhiều nội dung quan trọng như: Tính hợp lệ, đầy đủ của Hồ sơ thành lập quỹ (Điều 15 Nghị định số 93/2019/NĐ-CP); thẩm quyền giải quyết các thủ tục về quỹ (Điều 18 Nghị định số 93/2019/NĐ-CP);…

Các bài viết không chỉ bám sát cơ sở pháp lý mà còn được trình bày theo hướng khoa học, dễ hiểu, giúp người đọc dễ dàng áp dụng vào quá trình chuẩn bị và triển khai việc thành lập quỹ. Xin được thông tin tới bạn đọc, bởi trong khuôn khổ của một bài viết, chúng tôi sẽ chỉ có thể giới thiệu tổng quan các quy định liên quan đến cấp phép thành lập và công nhận điều lệ quỹ xã hội, quỹ từ thiện mà chưa thể đi sâu phân tích toàn bộ các khía cạnh cụ thể.

Trân trọng./.