Tranh chấp có yếu tố nước ngoài là gì? Quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài là gì? Việc xác định pháp luật áp dụng đối với quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài được quy định như thế nào?
Luật sư cho tôi hỏi: Trong thực tiễn hiện nay, khi phát sinh các tranh chấp mà có liên quan đến yếu tố nước ngoài thì pháp luật sẽ xem xét và xác định như thế nào? Cụ thể, thế nào là quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài, và những trường hợp nào được coi là tranh chấp có yếu tố nước ngoài? Đồng thời, trong những trường hợp đó thì việc lựa chọn pháp luật nào để áp dụng – giữa pháp luật Việt Nam và pháp luật nước ngoài – sẽ được quy định ra sao?
MỤC LỤC
1. Tranh chấp có yếu tố nước ngoài là gì?
2. Quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài là gì?
Trả lời:
1. Tranh chấp có yếu tố nước ngoài là gì?
Theo quy định tại khoản 4 Điều 3 Luật Trọng tài thương mại 2010 thì tranh chấp có yếu tố nước ngoài được giải thích như sau:
“Điều 3. Giải thích từ ngữ
Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
4. Tranh chấp có yếu tố nước ngoài là tranh chấp phát sinh trong quan hệ thương mại, quan hệ pháp luật khác có yếu tố nước ngoài được quy định tại Bộ luật dân sự.”
Vì vậy, tranh chấp có yếu tố nước ngoài được xác định là tranh chấp phát sinh trong quan hệ thương mại, quan hệ pháp luật khác có yếu tố nước ngoài được quy định tại Bộ luật dân sự.
2. Quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài là gì?
Căn cứ theo quy định tại khoản 2 Điều 663 Bộ luật Dân sự 2015, quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài được xác định như sau:
“Điều 663. Phạm vi áp dụng
2. Quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài là quan hệ dân sự thuộc một trong các trường hợp sau đây:
a) Có ít nhất một trong các bên tham gia là cá nhân, pháp nhân nước ngoài;
b) Các bên tham gia đều là công dân Việt Nam, pháp nhân Việt Nam nhưng việc xác lập, thay đổi, thực hiện hoặc chấm dứt quan hệ đó xảy ra tại nước ngoài;
c) Các bên tham gia đều là công dân Việt Nam, pháp nhân Việt Nam nhưng đối tượng của quan hệ dân sự đó ở nước ngoài.”
Tóm lại, quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài là những quan hệ pháp lý dân sự có sự tham gia của yếu tố nước ngoài, được thể hiện qua chủ thể tham gia, địa điểm phát sinh hoặc thực hiện quan hệ hoặc đối tượng của quan hệ nằm ngoài lãnh thổ Việt Nam. Việc xác định rõ yếu tố nước ngoài trong quan hệ dân sự là cơ sở quan trọng để áp dụng đúng hệ thống pháp luật điều chỉnh, từ đó bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của các bên liên quan trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng.
3. Việc xác định pháp luật áp dụng đối với quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài được quy định như thế nào?
Việc xác định pháp luật áp dụng đối với quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài được quy định tại Điều 664 Bộ luật Dân sự 2015, cụ thể:
“Điều 664. Xác định pháp luật áp dụng đối với quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài
1. Pháp luật áp dụng đối với quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài được xác định theo điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên hoặc luật Việt Nam.
2. Trường hợp điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên hoặc luật Việt Nam có quy định các bên có quyền lựa chọn thì pháp luật áp dụng đối với quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài được xác định theo lựa chọn của các bên.
3. Trường hợp không xác định được pháp luật áp dụng theo quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này thì pháp luật áp dụng là pháp luật của nước có mối liên hệ gắn bó nhất với quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài đó.”
Như vậy, việc xác định pháp luật áp dụng đối với quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài phải căn cứ vào hệ thống thứ tự ưu tiên được quy định tại Điều 664 Bộ luật Dân sự 2015. Theo đó, ưu tiên áp dụng điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, tiếp đến là pháp luật Việt Nam và trong một số trường hợp, các bên được quyền thỏa thuận lựa chọn pháp luật điều chỉnh. Nếu không thể xác định theo hai căn cứ trên, thì pháp luật của quốc gia có mối liên hệ chặt chẽ nhất với quan hệ dân sự đó sẽ được áp dụng. Cách tiếp cận này giúp bảo đảm sự linh hoạt, đồng thời phù hợp với thông lệ quốc tế và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các bên trong các quan hệ dân sự xuyên biên giới.
Trân trọng./.
