Thu thập, bảo tồn, khai thác và phát triển nguồn gen giống vật nuôi và quy định về thu thập, bảo tồn, khai thác, phát triển nguồn gen giống vật nuôi được thực hiện như thế nào?

Luật sư cho tôi hỏi: Tôi có nghe nói đến việc Nhà nước khuyến khích thu thập và bảo tồn các giống vật nuôi quý hiếm để tránh bị mai một. Vậy việc thu thập, bảo tồn, khai thác và phát triển nguồn gen giống vật nuôi được pháp luật quy định như thế nào? Nếu cá nhân hoặc tổ chức muốn tham gia thì cần tuân thủ những quy định nào? Cảm ơn luật sư.

MỤC LỤC

1. Thu thập, bảo tồn, khai thác và phát triển nguồn gen giống vật nuôi

2. Quy định về thu thập, bảo tồn, khai thác, phát triển nguồn gen giống vật nuôi

Trả lời:

1. Thu thập, bảo tồn, khai thác và phát triển nguồn gen giống vật nuôi

Nguồn gen giống vật nuôi được hiểu là các động vật sống và sản phẩm giống của chúng mang thông tin di truyền có khả năng tạo ra hoặc tham gia tạo ra giống vật nuôi mới. Căn cứ Điều 14 Luật Chăn nuôi 2018 đã quy định chi tiết việc thu thập, bảo tồn, khai thác và phát triển nguồn gen giống vật nuôi để bảo đảm các chủ thể thực hiện một cách thống nhất và tuân theo pháp luật, chi tiết như sau:

“Điều 14. Thu thập, bảo tồn, khai thác và phát triển nguồn gen giống vật nuôi

1. Tổ chức, cá nhân thu thập, bảo tồn, khai thác và phát triển nguồn gen giống vật nuôi phải tuân thủ quy định của Luật này và quy định khác của pháp luật có liên quan.

2. Nội dung thu thập, bảo tồn, khai thác và phát triển nguồn gen giống vật nuôi bao gồm:

a) Điều tra, khảo sát và thu thập nguồn gen giống vật nuôi;

b) Đánh giá nguồn gen giống vật nuôi theo các chỉ tiêu sinh học và giá trị sử dụng;

c) Xây dựng cơ sở dữ liệu về nguồn gen giống vật nuôi;

d) Bảo vệ và duy trì nguồn gen giống vật nuôi;

đ) Sử dụng nguồn gen giống vật nuôi đã được đánh giá, xác định giá trị sử dụng vào hoạt động chọn, tạo và nhân giống vật nuôi.

3. Phương thức bảo tồn nguồn gen giống vật nuôi thực hiện theo quy định của pháp luật về đa dạng sinh học.

4. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì, phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Khoa học và Công nghệ và các Bộ, cơ quan ngang Bộ có liên quan trình Chính phủ quy định việc thu thập, bảo tồn, khai thác và phát triển nguồn gen giống vật nuôi thuộc phạm vi quản lý của ngành nông nghiệp.”

* Lưu ý: Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nay cùng với Bộ Tài nguyên và Môi trường được hợp nhất thành Bộ Nông nghiệp và Môi trường (căn cứ mục 2.3 Phần II Kết luận số 121-KL/TW ngày 24/01/2025 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa XIII về tổng kết Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa XII một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả và khoản 8 Điều 1 Nghị quyết số 176/2025/QH15 ngày 18/02/2025 của Quốc hội về cơ cấu tổ chức của Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khoá XV).

Như vậy, việc thu thập, bảo tồn, khai thác và phát triển nguồn gen giống vật nuôi phải được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật và các nội dung đã được nêu cụ thể như trên. Ngoài ra, pháp luật còn nêu rõ trách nhiệm chủ trì, phối hợp của các cơ quan nhà nước. Từ đó, quy định này đảm bảo nguồn gen luôn được bảo vệ, sử dụng một cách hợp lý, phục vụ cho công tác chọn tạo, nhân giống và phát triển chăn nuôi bền vững.

2. Quy định về thu thập, bảo tồn, khai thác, phát triển nguồn gen giống vật nuôi

Nhằm hướng dẫn chi tiết hơn nữa quy định của pháp luật về thu thập, bảo tồn, khai thác, phát triển nguồn gen giống vật nuôi, Điều 5 Nghị định số 13/2020/NĐ-CP ngày 21/01/2020 của Chính phủ hướng dẫn chi tiết Luật Chăn nuôi quy định như sau:

“Điều 5. Quy định về thu thập, bảo tồn, khai thác, phát triển nguồn gen giống vật nuôi

1. Việc điều tra, thu thập nguồn gen giống vật nuôi được quy định như sau:

a) Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì, phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Khoa học và Công nghệ và các bộ, ngành có liên quan tổ chức điều tra, khảo sát, thu thập, lưu giữ nguồn gen giống vật nuôi mới được phát hiện;

b) Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thành lập Hội đồng thẩm định, đánh giá ban đầu về nguồn gen, bản chất di truyền, đặc tính sinh học của nguồn gen giống vật nuôi mới;

c) Khi phát hiện nguồn gen giống vật nuôi mới, tổ chức, cá nhân không được giết thịt, mua bán, tiêu hủy. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh nơi phát hiện nguồn gen giống vật nuôi mới có trách nhiệm thực hiện các biện pháp lưu giữ, bảo vệ nguồn gen giống vật nuôi mới và báo cáo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn;

d) Tổ chức, cá nhân không được phép xuất khẩu, nghiên cứu hoặc sử dụng cùng với tổ chức, cá nhân nước ngoài đối với nguồn gen giống vật nuôi mới trước khi được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thẩm định, đánh giá.

2. Việc bảo tồn nguồn gen giống vật nuôi được quy định như sau:

a) Hoạt động bảo tồn nguồn gen giống vật nuôi tuân thủ quy định của pháp luật về đa dạng sinh học;

b) Căn cứ kết quả thẩm định, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn lựa chọn nguồn gen giống vật nuôi có tính khác biệt với nguồn gen giống vật nuôi đã có để bảo tồn, đưa vào chương trình quỹ gen quốc gia, nghiên cứu, sử dụng vào hoạt động chọn, tạo, nhân giống và cập nhật vào cơ sở dữ liệu Quốc gia về nguồn gen giống vật nuôi;

c) Hằng năm, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn lập kế hoạch về việc bảo tồn nguồn gen giống vật nuôi.

3. Việc khai thác, phát triển nguồn gen giống vật nuôi được quy định như sau:

a) Khi sản xuất và thị trường có nhu cầu thì nguồn gen giống vật nuôi được khai thác, phát triển;

b) Nguồn gen giống vật nuôi đưa vào khai thác, phát triển thì được đưa ra khỏi danh sách nguồn gen giống vật nuôi được bảo tồn;

c) Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì, phối hợp với các cơ quan có thẩm quyền thẩm định, phê duyệt việc khai thác, phát triển nguồn gen giống vật nuôi;

d) Tổ chức, cá nhân hợp tác nghiên cứu và tiếp cận nguồn gen giống vật nuôi thực hiện theo quy định của Nghị định số 59/2017/NĐ-CP ngày 12 tháng 5 năm 2017 của Chính phủ về quản lý tiếp cận nguồn gen và chia sẻ lợi ích từ việc sử dụng nguồn gen.”

Từ quy định trên của pháp luật, thấy được sự kiểm soát chặt chẽ của Nhà nước trong việc thu thập, bảo tồn, khai thác và phát triển nguồn gen giống vật nuôi. Qua quy định một cách chi tiết, rõ ràng cho từng trường hợp, đây là cơ sở pháp lý quan trọng nhằm quản lý, khai thác hiệu quả nguồn gen phục vụ phát triển ngành chăn nuôi theo hướng ổn định, hiệu quả và lâu dài.

Trân trọng./.