Phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương 02 cấp được thực hiện như thế nào?

Luật sư cho tôi hỏi: Tôi là cán bộ công chức đang công tác tại một xã miền núi, nơi có nhiều vấn đề liên quan đến ranh giới hành chính giữa các xã giáp ranh thường xuyên phát sinh tranh chấp trong quản lý đất đai và cung cấp dịch vụ công. Trong trường hợp như vậy, việc phân định thẩm quyền giải quyết thuộc cấp nào?

MỤC LỤC

1. Chính quyền địa phương là gì?

2. Phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương 02 cấp được thực hiện như thế nào?

Trả lời:

1. Chính quyền địa phương là gì?

Hiện nay, pháp luật nước ta vẫn chưa có quy định đưa ra một định nghĩa cụ thể chính quyền địa phương nhưng có thể hiểu chính quyền địa phương là tổ chức quyền lực nhà nước cấp cơ sở, được thành lập ở các đơn vị hành chính như tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (gọi chung là cấp tỉnh) và xã, phường, đặc khu trực thuộc cấp tỉnh (gọi chung là cấp xã).

2. Phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương 02 cấp được thực hiện như thế nào?

Căn cứ theo Điều 11 Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025 (Luật số: 72/2025/QH15) có hiệu lực từ ngày 16/6/2025 quy định như sau:

“Điều 11. Phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương

1. Nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương các cấp được xác định trên cơ sở phân định thẩm quyền giữa các cơ quan nhà nước ở trung ương và cơ quan nhà nước ở địa phương và của mỗi cấp chính quyền địa phương theo hình thức phân quyền, phân cấp.

2. Việc phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương phải bảo đảm các nguyên tắc sau đây:

a) Xác định rõ nội dung và phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn mà chính quyền địa phương được quyết định, tổ chức thực hiện và chịu trách nhiệm về kết quả;

b) Đẩy mạnh phân quyền, phân cấp các nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan nhà nước ở trung ương cho chính quyền địa phương; phân định rõ giữa thẩm quyền của Ủy ban nhân dân và thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, cấp xã; bảo đảm không trùng lặp, chồng chéo về nhiệm vụ, quyền hạn giữa các cơ quan nhà nước ở trung ương và địa phương, giữa chính quyền địa phương các cấp và giữa các cơ quan, tổ chức thuộc chính quyền địa phương;

c) Phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt và khả năng, điều kiện thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương các cấp. Cơ quan, tổ chức, cá nhân được giao thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan nhà nước cấp trên được bảo đảm các điều kiện cần thiết để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn đó;

d) Bảo đảm tính công khai, minh bạch, trách nhiệm giải trình và thực hiện có hiệu quả việc kiểm soát quyền lực gắn với trách nhiệm kiểm tra, thanh tra, giám sát của cơ quan có thẩm quyền; có cơ chế theo dõi, đánh giá, kiểm tra và kịp thời điều chỉnh nội dung phân quyền, phân cấp khi cơ quan, tổ chức, cá nhân được phân quyền, phân cấp thực hiện không hiệu quả các nhiệm vụ, quyền hạn được giao;

đ) Bảo đảm tính thống nhất trong tổ chức thi hành Hiến pháp và pháp luật;

e) Đáp ứng yêu cầu quản trị địa phương; phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số;

g) Những vấn đề liên quan đến phạm vi từ 02 đơn vị hành chính cấp xã trở lên thì thuộc thẩm quyền giải quyết của chính quyền địa phương cấp tỉnh, những vấn đề liên quan đến phạm vi từ 02 đơn vị hành chính cấp tỉnh trở lên thì thuộc thẩm quyền giải quyết của cơ quan nhà nước ở trung ương, trừ trường hợp luật, nghị quyết của Quốc hội có quy định khác.

Căn cứ tình hình thực tiễn, cơ quan nhà nước có thẩm quyền ở trung ương giao cho chính quyền địa phương của một trong các đơn vị hành chính cấp tỉnh có liên quan chủ trì giải quyết những vấn đề liên quan đến phạm vi từ 02 đơn vị hành chính cấp tỉnh trở lên; chính quyền địa phương cấp tỉnh giao cho chính quyền địa phương của một trong các đơn vị hành chính cấp xã có liên quan chủ trì giải quyết những vấn đề liên quan đến phạm vi từ 02 đơn vị hành chính cấp xã trở lên bảo đảm phát huy hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước và phục vụ người dân, doanh nghiệp tốt hơn.

3. Việc phân quyền, phân cấp, quy định nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương, các cơ quan của chính quyền địa phương tại các văn bản quy phạm pháp luật phải phù hợp với quy định tại Luật này, bảo đảm quyền lực nhà nước được kiểm soát hiệu quả. Trường hợp cần thiết, Ủy ban nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trực tiếp chỉ đạo, điều hành việc giải quyết những vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc Ủy ban nhân dân cấp mình, Ủy ban nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã, không để việc giải quyết công việc, thủ tục hành chính đối với người dân, doanh nghiệp bị đình trệ, ùn tắc, kém hiệu quả.”

Theo quy định trên, có thể thấy rằng việc phân định thẩm quyền giữa chính quyền địa phương hai cấp được xây dựng trên nền tảng phân quyền, phân cấp rõ ràng, minh bạch và phù hợp với đặc điểm từng địa bàn, nhằm bảo đảm hiệu lực, hiệu quả trong tổ chức và hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước.

Trọng tâm của quá trình này là xác định cụ thể phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn mà mỗi cấp chính quyền được quyết định, tổ chức thực hiện và chịu trách nhiệm, hạn chế tối đa tình trạng trùng lặp, chồng chéo trong thẩm quyền giữa các cấp chính quyền và giữa các cơ quan trong cùng một cấp.

Việc phân định còn phải bảo đảm tính khả thi, phù hợp với điều kiện thực tiễn, năng lực quản lý của từng cấp địa phương, đồng thời gắn với cơ chế kiểm soát quyền lực, trách nhiệm giải trình và đánh giá hiệu quả thực thi. Những vấn đề có tính liên vùng, liên cấp hành chính sẽ do cấp có thẩm quyền cao hơn hoặc cơ quan chủ trì có liên quan trực tiếp giải quyết nhằm bảo đảm sự thống nhất, kịp thời và linh hoạt trong điều hành.

Bên cạnh đó, trong những tình huống cần thiết, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có thể trực tiếp chỉ đạo, điều hành nhằm tránh tình trạng ách tắc, trì trệ trong giải quyết công việc, bảo đảm phục vụ Nhân dân và doanh nghiệp một cách nhanh chóng, hiệu quả. Tất cả những nguyên tắc và cơ chế trên góp phần hoàn thiện nền hành chính công hiện đại, vì mục tiêu quản trị nhà nước hiệu quả, minh bạch và gần dân.

Căn cứ quy định tại điểm g khoản 2 Điều 11 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 (Luật số: 72/2025/QH15) những vấn đề có liên quan đến phạm vi từ hai đơn vị hành chính cấp xã trở lên thì thuộc thẩm quyền giải quyết của chính quyền địa phương cấp tỉnh, trừ trường hợp luật hoặc nghị quyết của Quốc hội có quy định khác. Như vậy, trong trường hợp tranh chấp về ranh giới hành chính giữa các xã giáp ranh trên địa bàn xã mà bạn đang công tác thì Ủy ban nhân dân cấp tỉnh là cơ quan có thẩm quyền chủ trì giải quyết.

Trân trọng./.