Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong tố tụng cạnh tranh được quy định như thế nào?
Luật sư cho tôi hỏi: Tôi là chủ một công ty logistics. Gần đây, công ty A bị điều tra vì bị tố cáo thực hiện hành vi hạn chế cạnh tranh gây ảnh hưởng đến thị trường vận tải. Trong quá trình điều tra, Cơ quan điều tra nhận thấy hợp đồng vận chuyển của Công ty A với công ty tôi có liên quan trực tiếp đến vụ việc. Dù tôi không phải là bên khiếu nại hay bên bị điều tra, nhưng nếu hợp đồng này bị xác định là có yếu tố vi phạm thì quyền lợi và nghĩa vụ của tôi sẽ bị tác động đáng kể. Vì vậy, Cơ quan điều tra xác định tôi là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong vụ việc này. Trong trường hợp của tôi như vậy thì pháp luật quy định thế nào về người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong tố tụng cạnh tranh? Tôi sẽ được hưởng những quyền gì và phải thực hiện nghĩa vụ gì? Mong luật sư giải đáp giúp tôi, xin cảm ơn.
MỤC LỤC
1. Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong tố tụng cạnh tranh là ai?
Trả lời:
1. Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong tố tụng cạnh tranh là ai?
Căn cứ theo khoản 4 Điều 66 Luật Cạnh tranh 2018 thì người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là một trong các chủ thể được pháp luật cạnh tranh liệt kê là người tham gia tố tụng cạnh tranh, cụ thể:
“Điều 66. Người tham gia tố tụng cạnh tranh
4. Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.”
Bên cạnh đó, khoản 1 Điều 72 Luật Cạnh tranh 2018 đưa ra giải thích về chủ thể này như sau:
“Điều 72. Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan
1. Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là người không có khiếu nại trong vụ việc cạnh tranh, không phải là bên bị điều tra nhưng việc giải quyết vụ việc cạnh tranh có liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ của họ nên họ tự mình đề nghị hoặc được bên khiếu nại, bên bị điều tra đề nghị và được Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh, Hội đồng xử lý vụ việc hạn chế cạnh tranh chấp nhận đưa họ vào tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan hoặc được Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh, Hội đồng xử lý vụ việc hạn chế cạnh tranh đưa họ vào tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.”
Như vậy, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là người không có khiếu nại trong vụ việc cạnh tranh, không phải là bên bị điều tra. Nhưng việc giải quyết vụ việc cạnh tranh có liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ của họ nên họ tự mình đề nghị hoặc được bên khiếu nại, bên bị điều tra đề nghị và được sự chấp nhận của Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh, Hội đồng xử lý vụ việc hạn chế cạnh tranh đưa họ vào tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan. Hoặc họ được Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh, Hội đồng xử lý vụ việc hạn chế cạnh tranh đưa họ vào tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.
Từ quy định trên có thể thấy, việc đưa một cá nhân hoặc tổ chức vào tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan không chỉ nhằm đảm bảo tính khách quan, toàn diện trong quá trình điều tra, xử lý vụ việc cạnh tranh, mà còn để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ trước các tác động trực tiếp từ kết quả giải quyết vụ việc. Sự tham gia này giúp họ có cơ hội trình bày ý kiến, cung cấp chứng cứ, phản biện các thông tin bất lợi, đồng thời thực hiện các nghĩa vụ theo quy định để đảm bảo quá trình tố tụng diễn ra minh bạch, công bằng, tránh tình trạng quyền lợi của họ bị ảnh hưởng mà không được bảo vệ.
2. Pháp luật quy định như thế nào về người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong tố tụng cạnh tranh?
Căn cứ theo quy định tại khoản 2, 3 và 4 Điều 72 Luật Cạnh tranh 2018 quy định về người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan như sau:
“Điều 72. Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan
2. Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có thể yêu cầu độc lập hoặc tham gia tố tụng cạnh tranh với bên khiếu nại hoặc bên bị điều tra.
Thủ tục yêu cầu độc lập của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan được thực hiện theo thủ tục khiếu nại vụ việc cạnh tranh.
3. Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có yêu cầu độc lập hoặc tham gia tố tụng cạnh tranh với bên khiếu nại hoặc chỉ có quyền lợi thì có các quyền và nghĩa vụ theo quy định tại khoản 1 và khoản 4 Điều 67 của Luật này.
4. Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan nếu tham gia tố tụng cạnh tranh với bên bị điều tra hoặc chỉ có nghĩa vụ thì có các quyền và nghĩa vụ theo quy định tại khoản 3 và khoản 4 Điều 67 của Luật này.”
Dẫn chiếu đến khoản 1, 3 và 4 Điều 67 Luật Cạnh tranh 2018 quy định như sau:
“Điều 67. Quyền và nghĩa vụ của bên khiếu nại, bên bị khiếu nại, bên bị điều tra
1. Bên khiếu nại là tổ chức, cá nhân có hồ sơ khiếu nại quy định tại Điều 77 của Luật này được Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia tiếp nhận, xem xét để điều tra theo quy định tại Điều 78 của Luật này có các quyền sau đây:
a) Các quyền quy định tại khoản 3 Điều này;
b) Kiến nghị Chủ tịch Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia yêu cầu cơ quan có thẩm quyền áp dụng biện pháp ngăn chặn và bảo đảm xử lý vi phạm hành chính trong điều tra, xử lý vụ việc cạnh tranh.
...
3. Bên bị điều tra là tổ chức, cá nhân bị Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia quyết định tiến hành điều tra trong các trường hợp quy định tại Điều 80 của Luật này và có các quyền sau đây:
a) Tham gia vào các giai đoạn trong quá trình tố tụng cạnh tranh;
b) Đưa ra thông tin, tài liệu, đồ vật để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình;
c) Được biết về thông tin, tài liệu, đồ vật mà bên khiếu nại hoặc Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh đưa ra;
d) Được nghiên cứu tài liệu trong hồ sơ vụ việc cạnh tranh và được ghi chép, sao chụp tài liệu cần thiết có trong hồ sơ vụ việc cạnh tranh để thực hiện việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, trừ tài liệu, chứng cứ không được công khai theo quy định của pháp luật;
đ) Tham gia và trình bày ý kiến tại phiên điều trần;
e) Đề nghị triệu tập người làm chứng;
g) Đề nghị trưng cầu giám định;
h) Kiến nghị thay đổi người tiến hành tố tụng cạnh tranh, người tham gia tố tụng cạnh tranh;
i) Ủy quyền cho người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp tham gia tố tụng cạnh tranh;
k) Đề nghị Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh, Hội đồng xử lý vụ việc hạn chế cạnh tranh chấp nhận đưa người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan vào tham gia tố tụng cạnh tranh;
l) Các quyền khác theo quy định của pháp luật.
4. Bên bị điều tra, bên khiếu nại có các nghĩa vụ sau đây:
a. Cung cấp đầy đủ, trung thực, chính xác, kịp thời các thông tin, tài liệu, đồ vật cần thiết liên quan đến kiến nghị, yêu cầu của mình;
b. Có mặt theo giấy triệu tập của Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh và Hội đồng xử lý vụ việc hạn chế cạnh tranh;
c. Không được tiết lộ bí mật điều tra mà mình biết trong quá trình tham gia tố tụng cạnh tranh; không được sử dụng tài liệu đã ghi chép, sao chụp trong hồ sơ vụ việc cạnh tranh vào mục đích xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân;
d. Thi hành quyết định của Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia, Hội đồng xử lý vụ việc hạn chế cạnh tranh và Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh.”
Như vậy, quy định trên của pháp luật cho phép người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có thể yêu cầu độc lập hoặc tham gia tố tụng cạnh tranh với bên khiếu nại hoặc là bên bị điều tra. Khi có yêu cầu độc lập, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan sẽ thực hiện thủ tục yêu cầu theo thủ tục khiếu nại vụ việc cạnh tranh, điều này đảm bảo được tính minh bạch và quyền tự định đoạt của họ.
Điều khoản trên cũng đã quy định rõ sự khác biệt về quyền và nghĩa vụ của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan khi tham gia tố tụng cạnh tranh với vai trò khác nhau. Nếu họ có yêu cầu độc lập hoặc tham gia tố tụng cạnh tranh với bên khiếu nại hoặc chỉ có quyền lợi thì họ có các quyền và nghĩa vụ như của bên khiếu nại mà luật đã nêu. Nếu người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan tham gia tố tụng cạnh tranh với bên bị điều tra hoặc chỉ có nghĩa vụ thì họ có các quyền và nghĩa vụ như quy định pháp luật trao cho bên bị điều tra.
Việc ghi nhận này có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo đảm sự tham gia bình đẳng của tất cả các bên liên quan đến vụ việc cạnh tranh, không để quyền lợi hoặc nghĩa vụ của một bên bị ảnh hưởng mà không có cơ hội bảo vệ. Đồng thời, cũng giúp cơ quan tiến hành tố tụng xác định rõ vai trò, phạm vi quyền và nghĩa vụ của từng chủ thể, tránh chồng chéo hoặc bỏ sót trách nhiệm, qua đó nâng cao hiệu quả giải quyết vụ việc và bảo vệ trật tự cạnh tranh lành mạnh trên thị trường.
Trân trọng./.
