Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bên khiếu nại, bên bị khiếu nại, bên bị điều tra, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong tố tụng cạnh tranh được quy định như thế nào?
Luật sư cho tôi hỏi: Gia đình tôi đang kinh doanh dịch vụ vận tải và vừa rồi có xảy ra tranh chấp với một công ty khác mà chúng tôi cho rằng họ đang thực hiện hành vi cạnh tranh không lành mạnh. Tôi đã nộp đơn khiếu nại lên cơ quan có thẩm quyền. Tuy nhiên, trong quá trình làm việc, tôi nghe nói là bên khiếu nại, bên bị khiếu nại, bên bị điều tra và cả người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đều có thể có người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Tôi không rõ pháp luật quy định cụ thể về những người bảo vệ này như thế nào, ai được phép làm và họ có quyền hạn gì trong tố tụng cạnh tranh? Mong luật sư giải đáp giúp, xin cảm ơn.
MỤC LỤC
Trả lời:
1. Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bên khiếu nại, bên bị khiếu nại, bên bị điều tra, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là ai?
Theo quy định của pháp luật cạnh tranh thì trong số các chủ thể được liệt kê là người tham gia tố tụng cạnh tranh có người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bên khiếu nại, bên bị khiếu nại, bên bị điều tra, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan. Cụ thể tại khoản 5 Điều 66 Luật Cạnh tranh 2018:
“Điều 66. Người tham gia tố tụng cạnh tranh
5. Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bên khiếu nại, bên bị khiếu nại, bên bị điều tra, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.”
Bên cạnh đó, khoản 1, 2 Điều 68 Luật Cạnh tranh 2018 đã đưa ra giải thích như sau:
“Điều 68. Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bên khiếu nại, bên bị khiếu nại, bên bị điều tra, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan
1. Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bên khiếu nại, bên bị khiếu nại, bên bị điều tra, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là người được bên khiếu nại, bên bị khiếu nại, bên bị điều tra, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan yêu cầu bằng văn bản tham gia tố tụng cạnh tranh để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
2. Những người sau đây được làm người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bên khiếu nại, bên bị khiếu nại, bên bị điều tra, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan:
a) Luật sư theo quy định của pháp luật về luật sư;
b) Công dân Việt Nam có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, có kiến thức pháp luật, không trong thời gian bị khởi tố hình sự, không có án tích.”
Như vậy, người được bên khiếu nại, bên bị khiếu nại, bên bị điều tra, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan yêu cầu bằng văn bản tham gia tố tụng cạnh tranh để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình sẽ là người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bên khiếu nại, bên bị khiếu nại, bên bị điều tra, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan. Theo luật định thì chỉ có luật sư theo quy định của pháp luật về luật sư và công dân Việt Nam có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, có kiến thức pháp luật, không trong thời gian bị khởi tố hình sự, không có án tích mới là những người được làm người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp nói trên.
Quy định này nhằm bảo đảm rằng người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp phải có trình độ chuyên môn pháp lý và phẩm chất đạo đức phù hợp, qua đó đảm bảo cho quá trình tố tụng cạnh tranh diễn ra khách quan, đúng pháp luật và hiệu quả. Đồng thời, sự tham gia của họ không chỉ giúp các bên được bảo vệ quyền lợi một cách chuyên nghiệp, mà còn hỗ trợ cơ quan tiến hành tố tụng trong việc làm rõ các tình tiết, chứng cứ của vụ việc.
2. Pháp luật quy định gì về người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bên khiếu nại, bên bị khiếu nại, bên bị điều tra, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan?
Trong quá trình giải quyết các vụ việc cạnh tranh, việc bảo đảm cho các bên được thực hiện đầy đủ quyền được bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình là yếu tố then chốt, góp phần duy trì tính công bằng, minh bạch và khách quan của tố tụng. Khoản 3, 4 và 5 Điều 68 Luật Cạnh tranh 2018 đã quy định về người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bên khiếu nại, bên bị khiếu nại, bên bị điều tra, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan như sau:
“Điều 68. Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bên khiếu nại, bên bị khiếu nại, bên bị điều tra, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan
3. Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bên khiếu nại, bên bị khiếu nại, bên bị điều tra, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có thể bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhiều bên trong cùng một vụ việc nếu quyền và lợi ích hợp pháp của những bên đó không đối lập nhau. Nhiều người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp có thể cùng bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của một bên trong vụ việc.
4. Khi làm thủ tục đăng ký người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bên khiếu nại, bên bị khiếu nại, bên bị điều tra, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan, người đăng ký phải xuất trình văn bản yêu cầu bảo vệ quyền lợi, nghĩa vụ liên quan của bên khiếu nại, bên bị khiếu nại, bên bị điều tra, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.
5. Khi tham gia tố tụng cạnh tranh, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bên khiếu nại, bên bị khiếu nại, bên bị điều tra, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có quyền và nghĩa vụ sau đây:
a) Tham gia vào các giai đoạn trong quá trình tố tụng cạnh tranh;
b) Xác minh, thu thập thông tin, chứng cứ và cung cấp thông tin, chứng cứ để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bên mà mình đại diện;
c) Nghiên cứu tài liệu trong hồ sơ vụ việc cạnh tranh và được ghi chép, sao chụp tài liệu cần thiết có trong hồ sơ vụ việc cạnh tranh để thực hiện việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bên mà mình đại diện;
d) Được thay mặt bên mà mình đại diện kiến nghị thay đổi người tiến hành tố tụng cạnh tranh, người tham gia tố tụng cạnh tranh;
đ) Tôn trọng sự thật và pháp luật; không được mua chuộc, cưỡng ép hoặc xúi giục người khác khai báo gian dối, cung cấp tài liệu sai sự thật;
e) Có mặt theo giấy mời hoặc giấy triệu tập của Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia, Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh hoặc Hội đồng xử lý vụ việc hạn chế cạnh tranh;
g) Không được tiết lộ bí mật điều tra mà mình biết trong quá trình tham gia tố tụng cạnh tranh; không được sử dụng tài liệu đã ghi chép, sao chụp trong hồ sơ vụ việc cạnh tranh vào mục đích xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân;
h) Quyền và nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật.”
Về phạm vi, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bên khiếu nại, bên bị khiếu nại, bên bị điều tra, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có thể bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhiều bên trong cùng một vụ việc nếu quyền và lợi ích hợp pháp của những bên đó không đối lập nhau. Hơn nữa, nhiều người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp có thể cùng bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của một bên trong vụ việc. Quy định này giúp tối ưu nguồn lực pháp lý. Nếu nhiều bên có lợi ích chung, họ có thể chung một người bảo vệ để giảm chi phí và phối hợp hiệu quả hơn. Ngược lại, nếu vụ việc phức tạp, một bên có thể mời nhiều người bảo vệ để chia sẻ công việc, đảm bảo mọi khía cạnh pháp lý đều được chú ý.
Về thủ tục đăng ký, khi thực hiện thủ tục đăng ký này thì người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bên khiếu nại, bên bị khiếu nại, bên bị điều tra, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan, người đăng ký phải xuất trình văn bản yêu cầu bảo vệ quyền lợi, nghĩa vụ liên quan của bên khiếu nại, bên bị khiếu nại, bên bị điều tra, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan. Đây là cơ sở pháp lý xác nhận mối quan hệ giữa người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp và người được bảo vệ, tránh trường hợp tự xưng là người bảo vệ để can thiệp vào vụ việc. Việc yêu cầu văn bản bảo đảm rằng việc tham gia vào vụ việc một cách minh bạch và có thể kiểm chứng.
Ngoài ra, pháp luật cạnh tranh còn quy định rõ người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bên khiếu nại, bên bị khiếu nại, bên bị điều tra, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có quyền và nghĩa vụ như thế nào một cách chi tiết khi tham gia tố tụng cạnh tranh. Qua đó, thấy được rằng pháp luật đã xây dựng cơ chế khá đầy đủ và chặt chẽ nhằm bảo đảm quyền được bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên trong tố tụng cạnh tranh. Từ đó giúp duy trì được môi trường cạnh tranh luôn công bằng, minh bạch, bảo vệ được sự liêm chính trong quá trình tố tụng cạnh tranh.
Trân trọng./.
