Kỳ họp Hội đồng nhân dân 02 cấp được tổ chức như thế nào?
Luật sư cho tôi hỏi: Hội đồng nhân dân là cơ quan gì? Các quy định liên quan đến kỳ họp Hội đồng nhân dân được tổ chức như thế nào? Xin cảm ơn!
MỤC LỤC
1. Hội đồng nhân dân là cơ quan gì?
2. Kỳ họp Hội đồng nhân dân 02 cấp được tổ chức như thế nào?
Trả lời:
1. Hội đồng nhân dân là cơ quan gì?
Căn cứ theo Điều 113 Hiến pháp 2013 và khoản 1 Điều 5 Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025 (Luật số: 72/2025/QH15) có hiệu lực từ ngày 16/6/2025 quy định như sau:
“Điều 113.
1. Hội đồng nhân dân là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân, do Nhân dân địa phương bầu ra, chịu trách nhiệm trước Nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên.
2. Hội đồng nhân dân quyết định các vấn đề của địa phương do luật định; giám sát việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật ở địa phương và việc thực hiện nghị quyết của Hội đồng nhân dân.”
và
“Điều 5. Hội đồng nhân dân
1. Hội đồng nhân dân gồm các đại biểu Hội đồng nhân dân do cử tri ở địa phương bầu ra, là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân, quyết định các vấn đề quan trọng của địa phương, giám sát việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật, giám sát hoạt động của các cơ quan nhà nước ở địa phương; chịu trách nhiệm trước Nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên.”
Từ các quy định trên có thể thấy Hội đồng nhân dân là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, giữ vai trò trung tâm trong việc thực hiện quyền dân chủ đại diện tại đơn vị hành chính. Được Nhân dân địa phương trực tiếp bầu ra, Hội đồng nhân dân có chức năng quyết định các vấn đề quan trọng thuộc thẩm quyền địa phương theo quy định của pháp luật và giám sát việc tuân thủ Hiến pháp và pháp luật ở địa phương và việc thực hiện nghị quyết của Hội đồng nhân dân.
Với vị trí là thiết chế thể hiện ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân, Hội đồng nhân dân đồng thời cũng chịu trách nhiệm trước Nhân dân và cơ quan nhà nước cấp trên, thể hiện rõ nguyên tắc song hành giữa quyền lực và trách nhiệm chính trị, góp phần quan trọng vào việc đảm bảo tính dân chủ, pháp quyền và hiệu quả trong quản lý nhà nước tại địa phương.
2. Kỳ họp Hội đồng nhân dân 02 cấp được tổ chức như thế nào?
Căn cứ theo Điều 34 Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025 (Luật số: 72/2025/QH15) có hiệu lực từ ngày 16/6/2025 quy định như sau:
“Điều 34. Kỳ họp Hội đồng nhân dân
1. Kỳ họp thứ nhất của Hội đồng nhân dân khóa mới được tổ chức chậm nhất là 45 ngày kể từ ngày bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân; đối với địa phương có bầu cử lại, bầu cử thêm đại biểu Hội đồng nhân dân hoặc lùi ngày bầu cử thì thời hạn tổ chức kỳ họp thứ nhất được tính từ ngày bầu cử lại, bầu cử thêm hoặc ngày bầu cử mới.
2. Hội đồng nhân dân họp mỗi năm ít nhất 02 kỳ. Hội đồng nhân dân quyết định kế hoạch tổ chức các kỳ họp thường lệ vào kỳ họp thứ nhất của Hội đồng nhân dân đối với năm bắt đầu nhiệm kỳ và vào kỳ họp cuối cùng của năm trước đó đối với các năm tiếp theo của nhiệm kỳ theo đề nghị của Thường trực Hội đồng nhân dân.
3. Hội đồng nhân dân họp kỳ họp chuyên đề hoặc kỳ họp để giải quyết công việc phát sinh đột xuất khi Thường trực Hội đồng nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cùng cấp hoặc ít nhất một phần ba tổng số đại biểu Hội đồng nhân dân yêu cầu.
4. Cử tri ở cấp xã có quyền làm đơn yêu cầu Hội đồng nhân dân cấp xã họp, bàn và quyết định những công việc của cấp xã. Khi trong đơn yêu cầu có chữ ký của trên 10% tổng số cử tri của cấp xã thì Thường trực Hội đồng nhân dân cấp xã có trách nhiệm tổ chức kỳ họp Hội đồng nhân dân chuyên đề hoặc họp để giải quyết công việc phát sinh đột xuất để bàn về nội dung mà cử tri kiến nghị. Đơn yêu cầu của cử tri được xem là hợp lệ khi có kèm theo đầy đủ chữ ký, họ tên, ngày, tháng, năm sinh và địa chỉ của từng người ký tên. Những người ký tên trong đơn yêu cầu được cử một người làm đại diện tham dự kỳ họp Hội đồng nhân dân bàn về nội dung mà cử tri kiến nghị.
5. Hội đồng nhân dân họp công khai. Trong trường hợp cần thiết, theo đề nghị của Thường trực Hội đồng nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cùng cấp hoặc yêu cầu của ít nhất một phần ba tổng số đại biểu Hội đồng nhân dân thì Hội đồng nhân dân quyết định họp kín.”
Theo đó, kỳ họp Hội đồng nhân dân 02 cấp là hình thức hoạt động trung tâm, trực tiếp thể hiện quyền lực của cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, thông qua việc xem xét, thảo luận và quyết định các vấn đề quan trọng của địa phương. Việc tổ chức kỳ họp Hội đồng nhân dân được pháp luật quy định chặt chẽ, toàn diện nhằm bảo đảm tính dân chủ, hợp pháp, hiệu quả và đúng thẩm quyền. Cụ thể:
- Về thời điểm triệu tập kỳ họp, pháp luật quy định rõ thời hạn tổ chức kỳ họp thứ nhất chậm nhất là 45 ngày kể từ ngày bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân, bảo đảm nhanh chóng kiện toàn bộ máy và triển khai hoạt động chính quyền địa phương khóa mới. Việc này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc ổn định tổ chức và thực hiện các chính sách địa phương từ đầu nhiệm kỳ.
- Về tần suất họp, Hội đồng nhân dân phải họp ít nhất 2 kỳ mỗi năm, thể hiện tính định kỳ, liên tục trong quản lý, điều hành nhà nước ở cấp địa phương. Kế hoạch tổ chức kỳ họp thường lệ được quyết định theo nhiệm kỳ và năm công tác, bảo đảm tính chủ động và lường trước công việc.
- Về kỳ họp chuyên đề, Hội đồng nhân dân có thể họp bất thường để giải quyết các vấn đề phát sinh đột xuất, khi có yêu cầu từ Thường trực Hội đồng nhân dân, Chủ tịch UBND cùng cấp hoặc ít nhất 1/3 tổng số đại biểu Hội đồng nhân dân. Điều này thể hiện tính linh hoạt, đáp ứng yêu cầu quản trị địa phương kịp thời, hiệu quả trong tình huống đặc biệt.
- Về quyền của cử tri, quy định trên ghi nhận một cơ chế dân chủ trực tiếp rất tiến bộ, theo đó trên 10% cử tri cấp xã có thể kiến nghị triệu tập kỳ họp Hội đồng nhân dân cấp xã để xem xét vấn đề của địa phương. Đây là bước tiến quan trọng trong thực hiện quyền làm chủ của Nhân dân và tăng cường trách nhiệm giải trình của chính quyền cơ sở.
- Về hình thức họp, Hội đồng nhân dân họp công khai. Trong trường hợp cần thiết, theo đề nghị của Thường trực Hội đồng nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cùng cấp hoặc yêu cầu của ít nhất một phần ba tổng số đại biểu Hội đồng nhân dân thì Hội đồng nhân dân quyết định họp kín.
Tóm lại, quy định trên đã thiết lập một cơ chế pháp lý đầy đủ, linh hoạt và dân chủ trong việc tổ chức kỳ họp của Hội đồng nhân dân 02 cấp. Điều này không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện quyền lực của cơ quan dân cử địa phương mà còn bảo đảm sự tham gia thực chất của người dân, nâng cao hiệu quả quản trị và năng lực phản ứng trước các tình huống phát sinh trong quản lý địa phương.
Trân trọng./.
