Hội đồng quản lý quỹ là gì? Trách nhiệm của Hội đồng quản lý quỹ trong việc hợp nhất, sáp nhập, chia, tách, giải thể; đổi tên quỹ xã hội, quỹ từ thiện được thực hiện như thế nào?
Luật sư cho tôi hỏi: Tôi hiện là thành viên của Hội đồng quản lý một quỹ xã hội hoạt động trong lĩnh vực hỗ trợ người khuyết tật. Gần đây, quỹ của chúng tôi đang dự kiến hợp nhất với một quỹ khác có cùng mục tiêu hoạt động, đồng thời có thể sẽ xem xét việc đổi tên quỹ để phù hợp với định hướng mới. Trong quá trình chuẩn bị hồ sơ, tôi được biết Hội đồng quản lý quỹ là cơ quan giữ vai trò quan trọng trong việc quyết định, tổ chức và giám sát toàn bộ các hoạt động này. Tuy nhiên, tôi vẫn chưa rõ trách nhiệm cụ thể của Hội đồng quản lý quỹ trong việc hợp nhất, sáp nhập, chia, tách, giải thể hoặc đổi tên quỹ xã hội, quỹ từ thiện được quy định ra sao theo pháp luật hiện hành?
MỤC LỤC
1. Hội đồng quản lý quỹ là gì?
Trả lời:
1. Hội đồng quản lý quỹ là gì?
Trong cơ cấu tổ chức của quỹ xã hội, quỹ từ thiện, Hội đồng quản lý quỹ giữ vai trò trung tâm trong việc lãnh đạo, điều hành và định hướng toàn bộ hoạt động của quỹ. Đây là cơ quan đại diện cho ý chí, quyền và nghĩa vụ của quỹ trước pháp luật, đồng thời bảo đảm mọi hoạt động được thực hiện đúng mục tiêu nhân đạo và quy định của Nhà nước. Vị trí, nhiệm vụ và tiêu chuẩn của Hội đồng quản lý quỹ được pháp luật quy định cụ thể tại khoản 1 Điều 26 Nghị định số 93/2019/NĐ-CP ngày 25/11/2019 của Chính phủ về tổ chức, hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện sửa đổi bởi khoản 13 Điều 1 Nghị định số 136/2024/NĐ-CP ngày 23/10/2024 của Chính phủ về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 93/2019/NĐ-CP ngày 25/11/2019 của Chính phủ về tổ chức, hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện như sau:
“Điều 26. Hội đồng quản lý quỹ
1. Hội đồng quản lý quỹ là cơ quan quản lý của quỹ, nhân danh quỹ để quyết định, thực hiện các quyền và nghĩa vụ của quỹ; các thành viên phải có đủ năng lực hành vi dân sự và không có án tích. Hội đồng quản lý quỹ có tối thiểu 03 thành viên gồm: Chủ tịch, các Phó Chủ tịch và các thành viên không phải là người có quan hệ gia đình, trong đó có tối thiểu 51% số lượng thành viên là công dân Việt Nam. Nhiệm kỳ Hội đồng quản lý quỹ do điều lệ quỹ định nhưng không quá 05 năm, tính từ ngày có quyết định công nhận của cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định tại Điều 18 Nghị định này.
Hội đồng quản lý quỹ do Ban sáng lập đề cử, trường hợp không có đề cử của ban sáng lập, Hội đồng quản lý quỹ nhiệm kỳ trước bầu ra Hội đồng quản lý quỹ nhiệm kỳ tiếp theo. Chậm nhất 90 ngày trước ngày hết nhiệm kỳ, quỹ phải hoàn thành hồ sơ, thủ tục công nhận hội đồng quản lý hợp lệ gửi cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định tại Điều 18 Nghị định này công nhận. Hội đồng quản lý quỹ nhiệm kỳ trước điều hành hoạt động của quỹ cho đến khi có quyết định công nhận hội đồng quản lý nhiệm kỳ tiếp theo.”
Theo quy định nêu trên, Hội đồng quản lý quỹ là cơ quan quản lý cao nhất của quỹ, nhân danh quỹ để quyết định và thực hiện các quyền, nghĩa vụ phát sinh trong quá trình hoạt động. Thành phần Hội đồng phải có tối thiểu ba người, gồm Chủ tịch, các Phó Chủ tịch và các thành viên khác, trong đó ít nhất 51% là công dân Việt Nam và không có quan hệ gia đình với nhau. Việc giới hạn này thể hiện yêu cầu về tính độc lập và minh bạch trong quá trình ra quyết định, tránh xung đột lợi ích.
Ngoài ra, các thành viên Hội đồng quản lý quỹ phải có đầy đủ năng lực hành vi dân sự và không có án tích, qua đó bảo đảm uy tín và sự liêm chính của cơ quan điều hành. Nhiệm kỳ Hội đồng được xác định tối đa năm năm và phải được cơ quan có thẩm quyền công nhận; trường hợp chưa có Hội đồng mới, Hội đồng cũ vẫn tiếp tục điều hành để duy trì tính liên tục của hoạt động quỹ.
Từ những quy định đó có thể thấy, Hội đồng quản lý quỹ chính là “bộ não” của tổ chức, đảm nhiệm vai trò hoạch định chiến lược, kiểm soát điều hành và bảo vệ uy tín của quỹ. Sự tồn tại và hoạt động hiệu quả của Hội đồng không chỉ bảo đảm cho quỹ vận hành đúng hướng mà còn khẳng định tinh thần chuyên nghiệp, minh bạch – những giá trị cốt lõi giúp quỹ xã hội, quỹ từ thiện tạo dựng và duy trì niềm tin nơi cộng đồng.
2. Trách nhiệm của Hội đồng quản lý quỹ trong việc hợp nhất, sáp nhập, chia, tách, giải thể; đổi tên quỹ xã hội, quỹ từ thiện được thực hiện như thế nào?
Khi quỹ xã hội, quỹ từ thiện tiến hành hợp nhất, chia tách, giải thể hoặc đổi tên, vai trò của Hội đồng quản lý quỹ trở nên đặc biệt quan trọng, bởi đây là cơ quan trực tiếp tổ chức, chỉ đạo và bảo đảm việc thay đổi được thực hiện đúng quy định. Mọi quyết định liên quan đến việc tổ chức lại quỹ đều gắn liền với trách nhiệm pháp lý và đạo đức của Hội đồng quản lý quỹ trong việc bảo vệ tài sản, quyền lợi của các bên liên quan và duy trì mục tiêu nhân đạo. Nội dung này được pháp luật quy định cụ thể tại Điều 43 Nghị định số 93/2019/NĐ-CP ngày 25/11/2019 của Chính phủ về tổ chức, hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện như sau:
“Điều 43. Trách nhiệm của Hội đồng quản lý quỹ trong việc hợp nhất, sáp nhập, chia, tách, giải thể; đổi tên quỹ
1. Hội đồng quản lý quỹ có trách nhiệm tổ chức thực hiện quyết định hợp nhất, sáp nhập, chia, tách, giải thể; đổi tên quỹ.
2. Việc xử lý tài sản, tài chính trong việc hợp nhất, sáp nhập, chia, tách, giải thể quỹ được thực hiện theo điều lệ quỹ và quy định của pháp luật.”
Theo quy định, Hội đồng quản lý quỹ có trách nhiệm tổ chức thực hiện các quyết định hợp nhất, sáp nhập, chia, tách, giải thể hoặc đổi tên quỹ. Đây là cơ quan chịu trách nhiệm cao nhất trong việc chỉ đạo toàn bộ quá trình tổ chức lại, từ khâu lập phương án, chuẩn bị hồ sơ đến việc thực hiện các thủ tục pháp lý với cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Mọi hoạt động phải được tiến hành công khai, đúng quy định, bảo đảm quyền lợi của nhà tài trợ và các đối tượng thụ hưởng.
Đặc biệt, trong quá trình hợp nhất, chia tách hoặc giải thể, Hội đồng quản lý quỹ phải xử lý tài sản, tài chính của quỹ theo đúng điều lệ và quy định của pháp luật. Điều này có ý nghĩa quan trọng, bởi tài sản của quỹ là kết tinh của lòng tin và thiện nguyện của xã hội; việc quản lý, phân bổ và xử lý tài sản ấy phải bảo đảm minh bạch, đúng mục đích và không bị lợi dụng cho lợi ích cá nhân.
Từ đó có thể khẳng định, trách nhiệm của Hội đồng quản lý quỹ trong quá trình tổ chức lại quỹ không chỉ dừng ở việc thực thi thủ tục hành chính, mà còn thể hiện tinh thần liêm chính và trách nhiệm xã hội. Thực hiện đúng chức năng, Hội đồng quản lý quỹ góp phần duy trì sự ổn định, uy tín và giá trị nhân đạo của tổ chức, qua đó củng cố niềm tin của cộng đồng vào tính minh bạch và chuẩn mực trong hoạt động từ thiện.
Trân trọng./.
