Chủ sở hữu doanh nghiệp là ai? Chủ sở hữu doanh nghiệp có phải là người đại diện theo pháp luật hay không?

Luật sư cho tôi hỏi: Tôi đang dự định thành lập một doanh nghiệp, nhưng tôi không có nhiều kiến thức pháp luật. Tôi có dự định sau khi thành lập doanh nghiệp sẽ thuê người có kiến thức pháp luật để làm người đại diện theo pháp luật của công ty. Vậy Luật sư cho tôi hỏi, chủ sở hữu doanh nghiệp có bắt buộc làm người đại diện theo pháp luật của công ty không hay có thể là một cá nhân khác? Tôi xin cảm ơn!

MỤC LỤC

1. Chủ sở hữu doanh nghiệp là ai?

2. Người đại diện theo pháp luật là ai?

3. Chủ sở hữu doanh nghiệp có phải là người đại diện theo pháp luật hay không?

3.1. Trường hợp chủ sở hữu được làm người đại diện theo pháp luật

3.2. Trường hợp chủ sở hữu không được làm người đại diện theo pháp luật

Trả lời:

1. Chủ sở hữu doanh nghiệp là ai?

Căn cứ khoản 10 Điều 4 Luật Doanh nghiệp 2020 quy định:

“Điều 4. Giải thích từ ngữ

10. Doanh nghiệp là tổ chức có tên riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch, được thành lập hoặc đăng ký thành lập theo quy định của pháp luật nhằm mục đích kinh doanh.”

Ngoài việc phải thực hiện đăng ký thành lập để được hoạt động, doanh nghiệp còn phải đảm bảo điều kiện là tổ chức có tên riêng, có tài sản và trụ sở để giao dịch theo quy định.

Mặc dù luật pháp hiện hành chưa đưa ra định nghĩa chính thức về "chủ sở hữu doanh nghiệp", chúng ta có thể hiểu khái niệm này dựa trên các quy định về quyền sở hữu trong Bộ luật Dân sự 2015. Theo đó, chủ sở hữu là người nắm giữ các quyềnchiếm hữu, sử dụng và định đoạt đối với tài sản thuộc quyền sở hữu của mình.

Dựa trên những quy định này, có thể hiểu đơn giản rằng chủ sở hữu doanh nghiệp là người sở hữu doanh nghiệp đó. Họ có thể là cá nhân hoặc tổ chức (pháp nhân) được ghi tên trên giấy phép kinh doanh. Chủ sở hữu doanh nghiệp là người thành lập và điều hành doanh nghiệp, đồng thời có đầy đủ các quyền chiếm hữu, sử dụng và định đoạt đối với doanh nghiệp của mình.

2. Người đại diện theo pháp luật là ai?

Người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp được quy định tại khoản 1 Điều 12 Luật Doanh nghiệp 2020 như sau:

“Điều 12. Người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp

1. Người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp là cá nhân đại diện cho doanh nghiệp thực hiện các quyền và nghĩa vụ phát sinh từ giao dịch của doanh nghiệp, đại diện cho doanh nghiệp với tư cách người yêu cầu giải quyết việc dân sự, nguyên đơn, bị đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trước Trọng tài, Tòa án và các quyền, nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật”

Đối với doanh nghiệp có tư cách pháp nhân, theo quy định tại khoản 1 Điều 137Bộ luật Dân sự 2015, người đại diện theo pháp luật là người trong các trường hợp sau: 

“Điều 137. Đại diện theo pháp luật của pháp nhân

1. Người đại diện theo pháp luật của pháp nhân bao gồm:

a) Người được pháp nhân chỉ định theo điều lệ;

b) Người có thẩm quyền đại diện theo quy định của pháp luật;

c) Người do Tòa án chỉ định trong quá trình tố tụng tại Tòa án.”

3. Chủ sở hữu doanh nghiệp có phải là người đại diện theo pháp luật haykhông?

3.1. Trường hợp chủ sở hữu được làm người đại diện theo pháp luật

(i) Đối với doanh nghiệp tư nhân 

Căn cứ theo quy định tại khoản 1 của Điều 188 Luật Doanh nghiệp 2020:

“Điều 188. Doanh nghiệp tư nhân

1. Doanh nghiệp tư nhân là doanh nghiệp do một cá nhân làm chủ và tự chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình về mọi hoạt động của doanh nghiệp.”

Người chủ doanh nghiệp tư nhân có thể lựa chọn trực tiếp hay thuê người khác điều hành, quản lý các hoạt động kinh doanh. Trường hợp nếu thuê người khác làm Giám đốc quản lý doanh nghiệp thì chủ doanh nghiệp tư nhân vẫn phải chịu trách nhiệm về các hoạt động kinh doanh từ doanh nghiệp của mình.

(ii) Đối với công ty hợp danh 

Tại khoản 1 Điều 184 của Luật doanh nghiệp 2020 đã quy định: 

“Điều 184. Điều hành kinh doanh của công ty hợp danh

1. Các thành viên hợp danh là người đại diện theo pháp luật của công ty và tổ chức điều hành hoạt động kinh doanh hằng ngày của công ty. Mọi hạn chế đối với thành viên hợp danh trong thực hiện công việc kinh doanh hằng ngày của công ty chỉ có hiệu lực đối với bên thứ ba khi người đó được biết về hạn chế đó.”

Như vậy người đại diện theo pháp luật của công ty hợp danh hợp pháp chính là tất cả những thành viên hợp danh trong doanh nghiệp, công ty. Các thành viên được pháp luật quy định quyền đối nhân trong công ty hợp danh để có thể tham gia vào những hoạt động kinh doanh, sản xuất trong doanh nghiệp.

(iii) Đối với công ty trách nhiệm hữu hạn 

Người đại diện theo pháp luật trong công ty trách nhiệm hữu hạn đều do điều lệ công ty quy định. Trong trường hợp điều lệ công ty không quy định thì chủ tịch Hội đồng thành viên/ Chủ tịch công ty sẽ là người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp, công ty.

(iv) Đối với công ty cổ phần

Chủ tịch Hội đồng quản trị hoặc Tổng giám đốc hay Giám đốc sẽ là người đại diện theo pháp luật của công ty cổ phần.

Trong trường hợp điều lệ chưa quy định thì Chủ tịch Hội đồng quản trị sẽ là người đại diện theo pháp luật của công ty. 

Nếu công ty đã có hơn một người đại diện theo pháp luật thì Chủ tịch Hội đồng quản trị và Tổng giám đốc hoặc Giám đốc đương nhiên sẽ trở thành người đại diện theo pháp luật của công ty.

3.2. Trường hợp chủ sở hữu không được làm người đại diện theo pháp luật

Căn cứ quy định tại khoản 1 Điều 137Bộ luật Dân sự 2015, người đại diện theo pháp luật là người trong các trường hợp sau: 

“Điều 137. Đại diện theo pháp luật của pháp nhân

1. Người đại diện theo pháp luật của pháp nhân bao gồm:

a) Người được pháp nhân chỉ định theo điều lệ;

b) Người có thẩm quyền đại diện theo quy định của pháp luật;

c) Người do Tòa án chỉ định trong quá trình tố tụng tại Tòa án.”

Như vậy, có thể xác định được trường hợp chủ sở hữu doanh nghiệp không được làm người đại diện theo pháp luật như sau:

- Trường hợp 1: Điều lệ công ty quy định về người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp không phải là chủ sở hữu.

- Trường hợp 2: Người do Tòa án chỉ định trong quá trình tố tụng tại Tòa án là người khác, không phải chủ sở hữu doanh nghiệp.

Theo các quy định vừa trình bày trên, chủ sở hữu doanh nghiệp không bắt buộc là người đại diện theo pháp luật cho công ty nhưng họ vẫn có thể là người đại diện theo pháp luật cho doanh nghiệp (trừ các trường hợp không làm người đại diện theo pháp luật). Vậy bạn có thể thuê một cá nhân có kiến thức pháp luật để làm người đại diện theo pháp luật cho doanh nghiệp của bạn.

Trân trọng./.