Chủ hộ kinh doanh là ai? Quyền và nghĩa vụ của chủ hộ kinh doanh và thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh được quy định như thế nào?
Luật sư cho tôi hỏi:Gia đình tôi có tất cả 6 thành viên và dự định kinh doanh dịch vụ vận tải dưới hình thức hộ kinh doanh. Tuy nhiên, gia đình tôi không biết hiện nay, pháp luật quy định chủ hộ kinh doanh bao gồm những ai? Bên cạnh đó, trong quá trình hoạt động như vậy, chủ hộ cùng với các thành viên của hộ gia đình có quyền và nghĩa vụ như thế nào? Mong Luật sư giải đáp!
MỤC LỤC
Trả lời:
1. Chủ hộ kinh doanh là ai?
Chủ hộ kinh doanh được quy định cụ thể tại khoản 3 Điều 3 Nghị định số 168/2025/NĐ-CP ngày 30/6/2025 của Chính Phủ về Đăng ký doanh nghiệp như sau:
“Điều 3. Giải thích từ ngữ
Trong Nghị định này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
...
3. Chủ hộ kinh doanh là cá nhân đăng ký thành lập hộ kinh doanh hoặc người được các thành viên hộ gia đình ủy quyền làm người đại diện hộ kinh doanh.”
Như vậy, chủ hộ kinh doanh có thể là cá nhân đăng ký thành lập hộ kinh doanh hoặc cũng có thể là người được các thành viên hộ gia đình ủy quyền làm người đại diện hộ trong trường hợp các thành viên hộ gia đình này cùng tham gia thành lập hộ kinh doanh theo quy định pháp luật.
2. Quyền và nghĩa vụ của chủ hộ kinh doanh và thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh được quy định như thế nào?
Quyền và nghĩa vụ của chủ hộ kinh doanh và thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh được quy định tại Điều 84 Nghị định số 168/2025/NĐ-CP ngày 30/6/2025 của Chính Phủ về Đăng ký doanh nghiệp như sau:
“Điều 84. Quyền và nghĩa vụ của chủ hộ kinh doanh và thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh
1. Chủ hộ kinh doanh, các thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh thực hiện các hoạt động kinh doanh của hộ kinh doanh theo quy định của pháp luật và chịu trách nhiệm liên đới đối với các hoạt động kinh doanh của hộ kinh doanh.
2. Chủ hộ kinh doanh có thể trực tiếp hoặc thuê người khác quản lý, điều hành hoạt động kinh doanh của hộ kinh doanh. Trong trường hợp này, chủ hộ kinh doanh, các thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh vẫn phải chịu trách nhiệm đối với các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác phát sinh từ hoạt động kinh doanh của hộ kinh doanh.
3. Chủ hộ kinh doanh thực hiện các nghĩa vụ về thuế, nghĩa vụ tài chính, đại diện cho hộ kinh doanh với tư cách người yêu cầu giải quyết việc dân sự, nguyên đơn, bị đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trước Trọng tài, Tòa án, thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính và các quyền và nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật.
4. Chủ hộ kinh doanh, các thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh được quyền góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp trong doanh nghiệp với tư cách cá nhân.
5. Chủ hộ kinh doanh, thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh không được đồng thời là chủ doanh nghiệp tư nhân.
6. Chủ hộ kinh doanh, thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh có quyền, nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật.
7. Quyền của chủ hộ kinh doanh và thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh trong một số trường hợp đặc biệt:
a) Trường hợp chủ hộ kinh doanh bị tạm giam, đang chấp hành hình phạt tù, đang chấp hành biện pháp xử lý hành chính tại cơ sở cai nghiện bắt buộc, cơ sở giáo dục bắt buộc thì chủ hộ kinh doanh ủy quyền cho người khác thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình đối với trường hợp hộ kinh doanh do một cá nhân thành lập hoặc các thành viên còn lại ủy quyền cho thành viên khác làm chủ hộ kinh doanh đối với trường hợp hộ kinh doanh do các thành viên hộ gia đình thành lập. Người được chủ hộ kinh doanh ủy quyền thực hiện quyền và nghĩa vụ của chủ hộ kinh doanh trong phạm vi được ủy quyền theo quy định của pháp luật về dân sự;
b) Trường hợp chủ hộ kinh doanh là cá nhân bị Tòa án tuyên bố bị hạn chế hoặc mất năng lực hành vi dân sự, có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi thì quyền, nghĩa vụ của chủ hộ kinh doanh được thực hiện thông qua người đại diện đối với trường hợp hộ kinh doanh do một cá nhân thành lập; các thành viên còn lại ủy quyền cho thành viên khác làm chủ hộ kinh doanh đối với trường hợp hộ kinh doanh do các thành viên hộ gia đình thành lập; trường hợp hộ kinh doanh có hai thành viên thì thành viên còn lại là chủ hộ kinh doanh. Người đại diện của chủ hộ kinh doanh thực hiện quyền và nghĩa vụ của chủ hộ kinh doanh trong phạm vi được đại diện theo quy định của pháp luật về dân sự.”
Quy định chi tiết về quyền và nghĩa vụ của chủ hộ kinh doanh, các thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh không chỉ giúp xác định địa vị pháp lý mà còn chỉ rõ phạm vi trách nhiệm của họ trong quá trình tổ chức, quản lý hộ. Theo đó, trong quá trình kinh doanh, chủ hộ kinh doanh và các thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh phải cùng chịu trách nhiệm liên đới theo quy định của pháp luật. Đồng thời, chủ hộ cũng như các thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh có thể không trực tiếp tự mình quản lý hoạt động kinh doanh của hộ mà được quyền thuê cá nhân khác thay mình thực hiện công việc này. Quy định như vậy không chỉ tạo sự linh hoạt, chủ động cho các chủ thể kinh doanh mà còn bảo đảm tính kịp thời, phù hợp với tình hình thực tế . Tuy nhiên, chủ hộ kinh doanh, các thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh vẫn phải chịu trách nhiệm đối với các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác phát sinh từ hoạt động kinh doanh của hộ trong trường hợp này.
Bên cạnh đó, pháp luật cũng làm rõ vai trò đại diện pháp lý của chủ hộ kinh doanh trong quan hệ với Nhà nước, cơ quan tài phán và các chủ thể khác. Ngoài ra, chủ hộ kinh doanh không chỉ là người quản lý về mặt kinh tế mà còn có trách nhiệm bảo đảm việc tuân thủ chặt chẽ nghĩa vụ thuế, tài chính cũng như các quyết định xử lý vi phạm theo quy định pháp luật.
Nhằm bảo đảm sự tập trung trong quản lý và điều hành các hoạt động kinh doanh, chủ hộ kinh doanh không được đồng thời làm chủ doanh nghiệp tư nhân. Đáng chú ý hơn khi pháp luật cho phép cá nhân, các thành viên trong hộ gia đình có thể tham gia góp vốn, mua cổ phần hoặc phần vốn góp trong các doanh nghiệp với tư cách cá nhân, nhằm bảo đảm tính minh bạch, lành mạnh trong môi trường kinh doanh. Song song với đó, pháp luật cũng định hướng rõ cách xử lý, giải quyết hiệu quả, chặt chẽ và đồng bộ thông qua cơ chế ủy quyền và đại diện trong những tình huống đặc biệt theo quy định. Đây không chỉ là sự cẩn trọng của pháp luật khi dự liệu các tình huống trên mà còn bảo đảm duy trì tính liên tục, ổn định cho hộ kinh doanh cũng như góp phần bảo vệ quyền và nghĩa vụ hợp pháp của các bên liên quan.
Trân trọng./.
