Biểu quyết của Hội đồng nhân dân 02 cấp được thực hiện như thế nào?
Luật sư cho tôi hỏi: Tôi là đại biểu Hội đồng nhân dân cấp xã, trong một phiên họp gần đây, do đang công tác ngoài địa phương nên tôi không thể tham dự trực tiếp kỳ họp được triệu tập để biểu quyết thông qua một nghị quyết quan trọng liên quan đến quy hoạch đất đai. Tuy nhiên, tôi được Thường trực Hội đồng nhân dân thông báo có thể tham gia biểu quyết bằng hình thức trực tuyến theo Quy chế làm việc đã được thông qua. Trong trường hợp này, nếu tôi biểu quyết tán thành qua hình thức trực tuyến thì ý chí của tôi có được pháp luật công nhận là hợp lệ và tính vào kết quả biểu quyết hay không?
MỤC LỤC
1. Hội đồng nhân dân là cơ quan gì?
2. Biểu quyết của Hội đồng nhân dân 02 cấp được thực hiện như thế nào?
Trả lời:
1. Hội đồng nhân dân là cơ quan gì?
Căn cứ theo Điều 113 Hiến pháp 2013 và khoản 1 Điều 5 Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025 (Luật số: 72/2025/QH15) có hiệu lực từ ngày 16/6/2025 quy định như sau:
“Điều 113.
1. Hội đồng nhân dân là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân, do Nhân dân địa phương bầu ra, chịu trách nhiệm trước Nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên.
2. Hội đồng nhân dân quyết định các vấn đề của địa phương do luật định; giám sát việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật ở địa phương và việc thực hiện nghị quyết của Hội đồng nhân dân.”
và
“Điều 5. Hội đồng nhân dân
1. Hội đồng nhân dân gồm các đại biểu Hội đồng nhân dân do cử tri ở địa phương bầu ra, là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân, quyết định các vấn đề quan trọng của địa phương, giám sát việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật, giám sát hoạt động của các cơ quan nhà nước ở địa phương; chịu trách nhiệm trước Nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên.”
Từ các quy định trên có thể thấy Hội đồng nhân dân là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, giữ vai trò trung tâm trong việc thực hiện quyền dân chủ đại diện tại đơn vị hành chính. Được Nhân dân địa phương trực tiếp bầu ra, Hội đồng nhân dân có chức năng quyết định các vấn đề quan trọng thuộc thẩm quyền địa phương theo quy định của pháp luật và giám sát việc tuân thủ Hiến pháp và pháp luật ở địa phương và việc thực hiện nghị quyết của Hội đồng nhân dân.
Với vị trí là thiết chế thể hiện ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân, Hội đồng nhân dân đồng thời cũng chịu trách nhiệm trước Nhân dân và cơ quan nhà nước cấp trên, thể hiện rõ nguyên tắc song hành giữa quyền lực và trách nhiệm chính trị, góp phần quan trọng vào việc đảm bảo tính dân chủ, pháp quyền và hiệu quả trong quản lý nhà nước tại địa phương.
2. Biểu quyết của Hội đồng nhân dân 02 cấp được thực hiện như thế nào?
Căn cứ theo Điều 35 Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025 (Luật số: 72/2025/QH15) có hiệu lực từ ngày 16/6/2025 quy định như sau:
“Điều 35. Biểu quyết của Hội đồng nhân dân
1. Hội đồng nhân dân quyết định các vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của mình bằng hình thức biểu quyết. Việc biểu quyết có thể bằng hình thức trực tiếp, trực tuyến hoặc bằng hình thức phù hợp khác theo Quy chế làm việc của Hội đồng nhân dân.
2. Nghị quyết của Hội đồng nhân dân được thông qua khi có quá nửa tổng số đại biểu Hội đồng nhân dân biểu quyết tán thành; riêng nghị quyết về bãi nhiệm đại biểu Hội đồng nhân dân được thông qua khi có ít nhất là hai phần ba tổng số đại biểu Hội đồng nhân dân biểu quyết tán thành.”
Theo đó, biểu quyết là hình thức thể hiện ý chí, quyền quyết định của Hội đồng nhân dân trong việc thông qua các nghị quyết thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của mình theo luật định, là biểu hiện tập trung cao độ của nguyên tắc dân chủ và tập thể trong hoạt động của cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương. Cụ thể:
- Về hình thức biểu quyết, pháp luật đã mở rộng phạm vi, không chỉ giới hạn ở hình thức trực tiếp mà còn cho phép biểu quyết trực tuyến hoặc các hình thức phù hợp khác, miễn là được quy định rõ trong Quy chế làm việc của Hội đồng nhân dân. Điều này thể hiện sự linh hoạt và khả năng thích ứng với xu hướng chuyển đổi số trong hoạt động quản trị nhà nước, đặc biệt trong điều kiện dịch bệnh, thiên tai hoặc các trường hợp cần phản ứng nhanh, kịp thời.
- Về điều kiện thông qua nghị quyết, Hội đồng nhân dân bảo đảm nguyên tắc dân chủ với mức biểu quyết trên 50% tổng số đại biểu tán thành là điều kiện để nghị quyết có hiệu lực. Tuy nhiên, đối với nghị quyết mang tính đặc biệt và nghiêm trọng như bãi nhiệm đại biểu Hội đồng nhân dân, yêu cầu mức độ tán thành phải đạt tối thiểu 2/3 tổng số đại biểu Hội đồng nhân dân, nhằm bảo đảm sự cân nhắc kỹ lưỡng, khách quan và công bằng trong việc sử dụng quyền giám sát, kiểm soát quyền lực của cơ quan dân cử.
Chúng tôi xin trả lời cho câu hỏi tình huống của bạn như sau: Trong trường hợp bạn là đại biểu Hội đồng nhân dân cấp xã và không thể tham dự trực tiếp kỳ họp để biểu quyết do lý do công tác, việc bạn thực hiện quyền biểu quyết bằng hình thức trực tuyến là hoàn toàn hợp lệ và có giá trị pháp lý, nếu hình thức này đã được quy định trong Quy chế làm việc của Hội đồng nhân dân cấp xã nơi bạn công tác (căn cứ theo khoản 1 Điều 35 Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025).
Tóm lại, quy định trên đã thiết lập một cơ chế biểu quyết khoa học, minh bạch, phù hợp với thực tiễn hiện đại, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động và tính chính danh của các nghị quyết do Hội đồng nhân dân thông qua. Đồng thời, quy định này cũng thể hiện rõ vai trò trung tâm của Hội đồng nhân dân trong việc quyết định những vấn đề quan trọng của địa phương trên cơ sở ý chí tập thể, có cân nhắc, có trách nhiệm và đúng quy định pháp luật.
Trân trọng./.
