Bảo hiểm xã hội là gì? Bảo hiểm xã hội bắt buộc là gì? Bảo hiểm xã hội tự nguyện là gì?
Luật sư cho tôi hỏi: Tôi phát hiện công ty trừ tiền lương tháng đóng Bảo hiểm xã hội nhưng không nộp cho cơ quan Bảo hiểm xã hội. Điều này có vi phạm luật không?
MỤC LỤC
4. Quyền và nghĩa vụ của người tham gia Bảo hiểm xã hội
Trả lời:
1. Bảo hiểm xã hội là gì?
Căn cứ theo khoản 1 Điều 3 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 quy định:
“Điều 3. Giải thích từ ngữ
Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
1. Bảo hiểm xã hội là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người tham gia bảo hiểm xã hội khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, khi nghỉ hưu hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội hoặc do ngân sách nhà nước bảo đảm.
…”
Các chế độ về bảo hiểm xã hội được Nhà nước tổ chức và đảm bảo thực hiện theo đúng các quy định của hệ thống pháp luật về Bảo hiểm xã hội nhằm đảm bảo đời sống cho người tham gia.
2. Bảo hiểm xã hội bắt buộc
Căn cứ theo khoản 3 Điều 3 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 quy định:
“Điều 3. Giải thích từ ngữ
Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
....
3. Bảo hiểm xã hội bắt buộc là loại hình bảo hiểm xã hội do Nhà nước tổ chức mà người lao động, người sử dụng lao động thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc phải tham gia.
…”
Bảo hiểm xã hội bắt buộc là loại hình bảo hiểm xã hội (BHXH) do Nhà nước tổ chức mà người lao động, người sử dụng lao động thuộc đối tượng tham gia Bảo hiểm xã hội bắt buộc phải tham gia.
Bảo hiểm xã hội bắt buộc được áp dụng cho những đối tượng tham gia lao động thuộc các doanh nghiệp, cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức xã hội và các đơn vị khác. Các đối tượng này bao gồm cả người lao động và người sử dụng lao động, phải đóng Bảo hiểm xã hội theo quy định.
Mức đóng Bảo hiểm xã hội bắt buộc được tính trên cơ sở tiền lương làm căn cứ đóng Bảo hiểm xã hội bắt buộc và mức hưởng BHXH được tính trên cơ sở mức đóng và thời gian đóng Bảo hiểm xã hội của người tham gia.
3. Bảo hiểm xã hội tự nguyện
Căn cứ theo khoản 4 Điều 3 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 quy định:
“Điều 3. Giải thích từ ngữ
Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
....
4. Bảo hiểm xã hội tự nguyện là loại hình bảo hiểm xã hội do Nhà nước tổ chức mà công dân Việt Nam tự nguyện tham gia và được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình.
…”
Bảo hiểm xã hội tự nguyện là loại hình bảo hiểm xã hội do Nhà nước tổ chức mà công dân Việt Nam tự nguyện tham gia và được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình.
Bảo hiểm xã hội tự nguyện là một hình thức tham gia Bảo hiểm xã hội dành cho những người lao động tự do, kinh doanh cá nhân, nông dân hoặc những người không thuộc diện bắt buộc tham gia Bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Người tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện được lựa chọn thời gian, mức đóng Bảo hiểm xã hội theo mức thu nhập của mình và được hưởng các chế độ Bảo hiểm xã hội tự nguyện tương tự Bảo hiểm xã hội bắt buộc.
4. Quyền và nghĩa vụ của người tham gia Bảo hiểm xã hội
(i) Quyền của người tham gia Bảo hiểm xã hội:
Căn cứ khoản 1 Điều 10 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 quy định:
“Điều 10. Quyền của người tham gia và người thụ hưởng chế độ bảo hiểm xã hội
1. Người tham gia bảo hiểm xã hội có các quyền sau đây:
a) Hưởng chế độ bảo hiểm xã hội theo quy định của Luật này;
b) Được cấp sổ bảo hiểm xã hội;
c) Được cơ quan bảo hiểm xã hội định kỳ hằng tháng cung cấp thông tin về việc đóng bảo hiểm xã hội thông qua phương tiện điện tử; được cơ quan bảo hiểm xã hội xác nhận thông tin về đóng bảo hiểm xã hội khi có yêu cầu;
d) Yêu cầu người sử dụng lao động và các cơ quan, tổ chức có liên quan thực hiện đầy đủ trách nhiệm về bảo hiểm xã hội đối với mình theo quy định của pháp luật;
đ) Được tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về bảo hiểm xã hội;
e) Chủ động đi khám giám định y khoa để xác định mức suy giảm khả năng lao động nếu thuộc trường hợp đang bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm xã hội và được thanh toán phí giám định y khoa khi kết quả giám định y khoa đủ điều kiện để hưởng chế độ bảo hiểm xã hội theo quy định của Luật này;
g) Khiếu nại, tố cáo và khởi kiện về bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật.
…”
(ii) Nghĩa vụ của người tham gia Bảo hiểm xã hội:
Căn cứ theo khoản 1 Điều 11 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 quy định:
“Điều 11. Trách nhiệm của người tham gia và người thụ hưởng chế độ bảo hiểm xã hội
1. Người tham gia bảo hiểm xã hội có trách nhiệm sau đây:
a) Đóng bảo hiểm xã hội theo quy định của Luật này;
b) Theo dõi việc thực hiện trách nhiệm về bảo hiểm xã hội đối với mình;
c) Thực hiện việc kê khai chính xác, trung thực, đầy đủ thông tin theo đúng quy định về đăng ký tham gia bảo hiểm xã hội.
…”
Trường hợp công ty trừ tiền lương của bạn để đóng bảo hiểm xã hội nhưng không nộp cho cơ quan bảo hiểm là hành vi vi phạm pháp luật. Theo quy định tại Điều 11 của Luật Bảo hiểm xã hội 2024, người sử dụng lao động có trách nhiệm đóng đầy đủ bảo hiểm cho người lao động. Nếu công ty cố tình chiếm dụng khoản tiền này, họ có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự.
Bạn hoàn toàn có quyền yêu cầu công ty truy đóng đầy đủ số tiền bảo hiểm đã bị trừ nhưng chưa nộp. Nếu hành vi này khiến bạn bị mất quyền lợi bảo hiểm, bạn cũng có thể yêu cầu công ty bồi thường thiệt hại. Trong trường hợp công ty không khắc phục, bạn có thể gửi đơn khiếu nại lên cơ quan bảo hiểm xã hội hoặc thanh tra lao động để yêu cầu xử lý. Nếu cần thiết, bạn có thể khởi kiện ra tòa án để bảo vệ quyền lợi của mình.
Trân trọng./.
