Tòa án nhân dân là cơ quan nào? Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Tòa án nhân dân được quy định như thế nào?

Luật sư cho tôi hỏi: Tôi là phóng viên chuyên viết bài về pháp luật và tư pháp. Hiện tôi đang thực hiện một chuyên đề phản ánh vai trò và hoạt động của Tòa án trong Nhà nước pháp quyền Việt Nam. Để bài viết chính xác và đúng định hướng, tôi cần tìm hiểu rõ cơ sở pháp lý về tổ chức và nguyên tắc hoạt động của Tòa án. Vậy Tòa án nhân dân là cơ quan nào? Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Tòa án nhân dân được quy định như thế nào? Rất mong luật sư hỗ trợ thông tin đầy đủ. Xin cảm ơn!

MỤC LỤC

1. Tòa án nhân dân là cơ quan nào?

2. Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Tòa án nhân dân được quy định như thế nào?

Trả lời:

1. Tòa án nhân dân là cơ quan nào?

Khoản 1 Điều 2 Luật Tổ chức Tòa án nhân dân 2024 quy định như sau:

“Điều 2. Vị trí, chức năng của Tòa án nhân dân

1. Tòa án nhân dân là cơ quan xét xử của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện quyền tư pháp.”

Theo quy định trên, có thể thấy Tòa án nhân dân là cơ quan xét xử của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện quyền tư pháp – một trong ba quyền lực nhà nước cơ bản, Tòa án giữ vai trò trung tâm trong việc giải quyết tranh chấp, xử lý vi phạm pháp luật và bảo vệ công lý trong hệ thống nhà nước pháp quyền.

2. Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Tòa án nhân dân được quy định như thế nào?

Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Tòa án nhân dân được quy định tại Điều 5 Luật Tổ chức Tòa án nhân dân 2024 bao gồm:

- Độc lập theo thẩm quyền xét xử.

- Bảo đảm quyền bình đẳng trước pháp luật và Tòa án.

- Thực hiện quyền tư pháp kịp thời, công bằng, công khai, vô tư, khách quan.

- Chế độ xét xử sơ thẩm, phúc thẩm được bảo đảm.

- Thực hiện chế độ xét xử sơ thẩm có Hội thẩm tham gia, trừ trường hợp xét xử theo thủ tục rút gọn.

- Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật.

- Tòa án nhân dân xét xử tập thể và quyết định theo đa số, trừ trường hợp xét xử theo thủ tục rút gọn.

- Tranh tụng trong xét xử được bảo đảm.

- Bảo đảm quyền bào chữa của bị can, bị cáo, quyền bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại, đương sự.

- Tòa án chịu sự giám sát của Nhân dân, Quốc hội, Hội đồng nhân dân, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận.

Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Tòa án nhân dân được quy định tại Điều 5 Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2024, thể hiện tính chất đặc thù và yêu cầu nghiêm ngặt của hoạt động tư pháp. Theo đó, Tòa án nhân dân hoạt động dựa trên các nguyên tắc cốt lõi như: thẩm phán, hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật; bảo đảm tranh tụng, công khai, công bằng, khách quan; quyền bào chữa và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các bên được bảo đảm; xét xử theo chế độ tập thể và quyết định theo đa số; có sự giám sát của Nhân dân và các cơ quan dân cử.

Các nguyên tắc này không chỉ đảm bảo tính độc lập, liêm chính và minh bạch của Tòa án, mà còn góp phần khẳng định vai trò trung tâm của Tòa án trong việc bảo vệ công lý, bảo đảm quyền con người, quyền công dân và nâng cao chất lượng hoạt động xét xử trong hệ thống tư pháp Việt Nam.

Trân trọng./.