Chứng cứ trong vụ án hình sự, vụ án hành chính, vụ việc dân sự là gì? Việc thu thập tài liệu, chứng cứ trong xét xử, giải quyết vụ án hình sự, vụ án hành chính, vụ việc dân sự và các vụ việc khác thuộc thẩm quyền của Tòa án được quy định thực hiện như thế nào?
Luật sư cho tôi hỏi: Tôi là trợ lý pháp lý tại một văn phòng luật sư, hiện đang hỗ trợ soạn thảo hồ sơ để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho khách hàng trong các vụ án dân sự và hành chính. Để bảo đảm việc thu thập chứng cứ đúng quy định, tôi cần làm rõ quy định pháp luật về chứng cứ và việc thu thập chứng cứ trong các loại vụ việc khác nhau. Vậy chứng cứ trong vụ án hình sự, vụ án hành chính, vụ việc dân sự là gì? Và việc thu thập tài liệu, chứng cứ trong xét xử, giải quyết các vụ án này và các vụ việc khác thuộc thẩm quyền của Tòa án được thực hiện như thế nào? Mong được luật sư giải đáp để tôi áp dụng đúng pháp luật. Xin cảm ơn!
MỤC LỤC
1. Chứng cứ trong vụ án hình sự, vụ án hành chính, vụ việc dân sự là gì?
Trả lời:
1. Chứng cứ trong vụ án hình sự, vụ án hành chính, vụ việc dân sự là gì?
Chứng cứ trong vụ án hình sự được quy định tại Điều 86 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 như sau:
“Điều 86. Chứng cứ
Chứng cứ là những gì có thật, được thu thập theo trình tự, thủ tục do Bộ luật này quy định, được dùng làm căn cứ để xác định có hay không có hành vi phạm tội, người thực hiện hành vi phạm tội và những tình tiết khác có ý nghĩa trong việc giải quyết vụ án.”
Chứng cứ trong vụ án hành chính được quy định tại Điều 80 Luật Tố tụng hành chính 2015 như sau:
“Điều 80. Chứng cứ
Chứng cứ trong vụ án hành chính là những gì có thật được đương sự, cơ quan, tổ chức, cá nhân khác giao nộp, xuất trình cho Tòa án trong quá trình tố tụng hoặc do Tòa án thu thập được theo trình tự, thủ tục do Luật này quy định mà Tòa án sử dụng làm căn cứ để xác định các tình tiết khách quan của vụ án cũng như xác định yêu cầu hay sự phản đối của đương sự là có căn cứ và hợp pháp.”
Chứng cứ trong vụ việc dân sự được quy định tại Điều 93 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 như sau:
“Điều 93. Chứng cứ
Chứng cứ trong vụ việc dân sự là những gì có thật được đương sự và cơ quan, tổ chức, cá nhân khác giao nộp, xuất trình cho Tòa án trong quá trình tố tụng hoặc do Tòa án thu thập được theo trình tự, thủ tục do Bộ luật này quy định và được Tòa án sử dụng làm căn cứ để xác định các tình tiết khách quan của vụ án cũng như xác định yêu cầu hay sự phản đối của đương sự là có căn cứ và hợp pháp.”
Chứng cứ trong vụ án hình sự, vụ án hành chính và vụ việc dân sự đều là những gì có thật, được thu thập, giao nộp hoặc xuất trình hợp pháp và được Tòa án sử dụng làm căn cứ để giải quyết vụ án, vụ việc.
Tuy nhiên, mục đích sử dụng chứng cứ ở từng lĩnh vực là khác nhau:
- Trong tố tụng hình sự, chứng cứ dùng để xác định có hay không có tội, ai là người phạm tội và các tình tiết liên quan đến trách nhiệm hình sự.
- Trong tố tụng hành chính và dân sự, chứng cứ được sử dụng để xác định tính có căn cứ và hợp pháp của yêu cầu hoặc phản đối của đương sự, từ đó giải quyết tranh chấp hoặc khiếu kiện.
Như vậy, dù mỗi lĩnh vực có mục đích riêng, nhưng chứng cứ luôn giữ vai trò then chốt và phải bảo đảm ba thuộc tính là khách quan, liên quan, hợp pháp trong hoạt động tố tụng.
2. Việc thu thập tài liệu, chứng cứ trong xét xử, giải quyết vụ án hình sự, vụ án hành chính, vụ việc dân sự và các vụ việc khác thuộc thẩm quyền của Tòa án được quy định thực hiện như thế nào?
Việc thu thập tài liệu, chứng cứ trong xét xử, giải quyết vụ án hình sự, vụ án hành chính, vụ việc dân sự và các vụ việc khác thuộc thẩm quyền của Tòa án được quy định tại Điều 15 Luật Tổ chức Tòa án nhân dân 2024 như sau:
“Điều 15. Việc thu thập tài liệu, chứng cứ trong xét xử, giải quyết vụ án hình sự, vụ án hành chính, vụ việc dân sự và các vụ việc khác thuộc thẩm quyền của Tòa án
1. Trong vụ án hình sự, vụ án hành chính, vụ việc dân sự và các vụ việc khác, các bên thu thập, cung cấp, giao nộp tài liệu, chứng cứ cho Tòa án theo quy định của pháp luật.
2. Tòa án hướng dẫn cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan thu thập, giao nộp tài liệu, chứng cứ trong vụ án hành chính, vụ việc dân sự và các vụ việc khác theo quy định của pháp luật.
3. Tòa án yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp tài liệu, chứng cứ theo quy định của pháp luật. Cơ quan, tổ chức, cá nhân đang quản lý, lưu giữ tài liệu, chứng cứ có trách nhiệm cung cấp tài liệu, chứng cứ theo quy định của pháp luật khi có yêu cầu của Tòa án.
4. Tòa án hỗ trợ thu thập tài liệu, chứng cứ bằng việc yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp tài liệu, chứng cứ trong vụ án hành chính, vụ việc dân sự và các vụ việc khác theo quy định của pháp luật trong trường hợp các bên đã thực hiện các biện pháp cần thiết nhưng không thu thập được tài liệu, chứng cứ và đề nghị Tòa án hỗ trợ.
5. Tòa án tiếp nhận tài liệu, chứng cứ do cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan cung cấp, các bên giao nộp.
6. Tòa án kiểm tra, thẩm định tính xác thực của tài liệu, chứng cứ theo quy định của pháp luật.
7. Tòa án căn cứ vào tài liệu, chứng cứ đã được cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan cung cấp, các bên giao nộp, làm rõ tại phiên tòa, phiên họp theo quy định của pháp luật và kết quả tranh tụng để xét xử, giải quyết vụ án, vụ việc.”
Việc thu thập tài liệu, chứng cứ trong xét xử, giải quyết vụ án hình sự, hành chính, dân sự và các vụ việc khác thuộc thẩm quyền của Tòa án được quy định rõ tại Điều 15 Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2024. Theo đó, trách nhiệm thu thập, cung cấp chứng cứ trước hết thuộc về các bên đương sự, đồng thời Tòa án có vai trò hướng dẫn, yêu cầu, hỗ trợ và tiếp nhận tài liệu, chứng cứ khi cần thiết.
Tòa án có quyền:
- Yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp chứng cứ;
- Hướng dẫn và hỗ trợ các bên trong việc thu thập chứng cứ khi họ gặp khó khăn;
- Tiếp nhận, kiểm tra, đánh giá tính xác thực của chứng cứ;
- Và dựa trên kết quả tranh tụng, chứng cứ được làm rõ tại phiên tòa, phiên họp để giải quyết vụ án.
Quy định này cho thấy việc thu thập chứng cứ trong tố tụng là một quá trình kết hợp giữa nghĩa vụ của các bên và trách nhiệm hỗ trợ, kiểm tra, đánh giá của Tòa án, nhằm bảo đảm việc xét xử khách quan, toàn diện và đúng pháp luật.
Trân trọng./.
