Có cần hủy di chúc trước khi lập di chúc khác? Theo quy định thì hủy di chúc có mất phí hay không?
Luật sư cho tôi hỏi: Tôi đã lập một di chúc vào năm 2015, chia toàn bộ tài sản cho các con của mình. Tuy nhiên, vào năm 2024, tôi quyết định lập một di chúc mới, thay đổi cách phân chia tài sản vì hoàn cảnh gia đình đã thay đổi. Tôi thắc mắc liệu có cần phải hủy bỏ di chúc cũ trước khi lập di chúc mới hay không, và nếu cần, việc hủy di chúc có phải chịu phí theo quy định pháp luật hay không.
Trả lời:
1. Có cần hủy di chúc trước khi lập di chúc khác hay không?
Căn cứ Điều 640 Bộ luật Dân sự 2015 quy định như sau:
“Điều 640. Sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ di chúc
1. Người lập di chúc có thể sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ di chúc đã lập vào bất cứ lúc nào.
2. Trường hợp người lập di chúc bổ sung di chúc thì di chúc đã lập và phần bổ sung có hiệu lực pháp luật như nhau; nếu một phần của di chúc đã lập và phần bổ sung mâu thuẫn nhau thì chỉ phần bổ sung có hiệu lực pháp luật.
3. Trường hợp người lập di chúc thay thế di chúc bằng di chúc mới thì di chúc trước bị hủy bỏ.”
Theo quy định pháp luật, khi người lập di chúc lập một di chúc mới, di chúc trước đó sẽ tự động bị hủy bỏ.
Ngoài ra tại Điều 643 Bộ luật Dân sự 2015 có quy định về hiệu lực của di chúc như sau:
“Điều 643. Hiệu lực của di chúc
1. Di chúc có hiệu lực từ thời điểm mở thừa kế.
2. Di chúc không có hiệu lực toàn bộ hoặc một phần trong trường hợp sau đây:
a) Người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc;
b) Cơ quan, tổ chức được chỉ định là người thừa kế không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.
Trường hợp có nhiều người thừa kế theo di chúc mà có người chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc, một trong nhiều cơ quan, tổ chức được chỉ định hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế thì chỉ phần di chúc có liên quan đến cá nhân, cơ quan, tổ chức này không có hiệu lực.
3. Di chúc không có hiệu lực, nếu di sản để lại cho người thừa kế không còn vào thời điểm mở thừa kế; nếu di sản để lại cho người thừa kế chỉ còn một phần thì phần di chúc về phần di sản còn lại vẫn có hiệu lực.
4. Khi di chúc có phần không hợp pháp mà không ảnh hưởng đến hiệu lực của các phần còn lại thì chỉ phần đó không có hiệu lực.
5. Khi một người để lại nhiều bản di chúc đối với một tài sản thì chỉ bản di chúc sau cùng có hiệu lực.”
Theo quy định, khi một người để lại nhiều bản di chúc liên quan đến cùng một tài sản, chỉ di chúc được lập sau cùng mới có hiệu lực pháp lý. Do đó, ngay cả khi người lập di chúc không chính thức hủy bỏ di chúc trước đó, thì di chúc cũ cũng sẽ không còn giá trị pháp lý.
2. Hủy di chúc có mất phí hay không?
Theo khoản 3 Điều 4 Thông tư 257/2016/TT-BTC quy định mức phí đối với việc công chứng hợp đồng, giao dịch không theo giá trị tài sản hoặc giá trị hợp đồng, giao dịch:
Điều 4. Mức thu phí, lệ phí
Mức thu phí, lệ phí theo quy định tại Thông tư này như sau:
3. Mức phí đối với việc công chứng hợp đồng, giao dịch không theo giá trị tài sản hoặc giá trị hợp đồng, giao dịch:
TT | Loại việc | Mức thu (đồng/trường hợp) |
1 | Công chứng hợp đồng chuyển đổi quyền sử dụng đất nông nghiệp | 40 nghìn |
2 | Công chứng hợp đồng bảo lãnh | 100 nghìn |
3 | Công chứng hợp đồng ủy quyền | 50 nghìn |
4 | Công chứng giấy ủy quyền | 20 nghìn |
5 | Công chứng việc sửa đổi, bổ sung hợp đồng, giao dịch (Trường hợp sửa đổi, bổ sung tăng giá trị tài sản hoặc giá trị hợp đồng, giao dịch thì áp dụng mức thu tương ứng với phần tăng tại điểm a, b, c khoản 2 Điều 4 Thông tư này) | 40 nghìn |
6 | Công chứng việc hủy bỏ hợp đồng, giao dịch | 25 nghìn |
7 | Công chứng di chúc | 50 nghìn |
8 | Công chứng văn bản từ chối nhận di sản | 20 nghìn |
9 | Các công việc công chứng hợp đồng, giao dịch khác | 40 nghìn |
Tại số thứ tự 6 khoản 3 Điều này quy định công chứng việc hủy bỏ giao dịch dân sự sẽ có mức thu là 25.000 đồng trên một trường hợp.
Đồng thời tại Điều 116 Bộ luật Dân sự 2015 và Điều 624 Bộ luật Dân sự 2015 và quy định như sau:
“Điều 116. Giao dịch dân sự
Giao dịch dân sự là hợp đồng hoặc hành vi pháp lý đơn phương làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự.
Điều 624. Di chúc
Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết.”
Theo đó, di chúc là một hình thức giao dịch dân sự, vì nó tạo ra quyền và nghĩa vụ về tài sản giữa người thừa kế và người lập di chúc. Do đó, nếu người lập di chúc muốn công chứng việc hủy bỏ di chúc, họ sẽ phải trả một khoản phí là 25.000 đồng cho mỗi lần thực hiện. Ngược lại, nếu không có nhu cầu công chứng, việc hủy bỏ di chúc sẽ không phát sinh chi phí.
3. Trường hợp nào được hưởng thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc?
Căn cứ Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về các trường hợp được hưởng thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc như sau:
“Điều 644. Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc
1. Những người sau đây vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó:
a) Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;
b) Con thành niên mà không có khả năng lao động.
2. Quy định tại khoản 1 Điều này không áp dụng đối với người từ chối nhận di sản theo quy định tại Điều 620 hoặc họ là những người không có quyền hưởng di sản theo quy định tại khoản 1 Điều 621 của Bộ luật này.”
Theo quy định, có hai trường hợp người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc, bao gồm:
- Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ hoặc chồng.
- Con thành niên không có khả năng lao động.
Lưu ý: Quy định tại khoản 1 Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015 không áp dụng đối với những người từ chối nhận di sản theo Điều 620 hoặc những người không có quyền hưởng di sản theo khoản 1 Điều 621 của Bộ luật Dân sự 2015.
Trân trọng./.
