Chủ doanh nghiệp tư nhân chết thì ai sẽ là người thừa kế doanh nghiệp? Ai sẽ được thừa kế theo pháp luật doanh nghiệp tư nhân?

Luật sư cho tôi hỏi: Chúng tôi đang trong quá trình chuẩn bị kế hoạch thừa kế cho doanh nghiệp tư nhân của gia đình sau khi chủ doanh nghiệp qua đời. Xin Luật sư tư vấn cụ thể về việc ai sẽ là người thừa kế doanh nghiệp trong trường hợp này, và theo quy định pháp luật hiện hành, ai sẽ được thừa kế quyền và lợi ích liên quan đến doanh nghiệp tư nhân.

Trả lời:

1. Chủ doanh nghiệp tư nhân chết thì ai sẽ là người thừa kế doanh nghiệp tư nhân?

Căn cứ vào Điều 193 Luật Doanh nghiệp 2020 về Thực hiện quyền của chủ doanh nghiệp tư nhân trong một số trường hợp đặc biệt quy định như sau:

“1. Trường hợp chủ doanh nghiệp tư nhân bị tạm giam, đang chấp hành hình phạt tù, đang chấp hành biện pháp xử lý hành chính tại cơ sở cai nghiện bắt buộc, cơ sở giáo dục bắt buộc thì ủy quyền cho người khác thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình.

2. Trường hợp chủ doanh nghiệp tư nhân chết thì người thừa kế hoặc một trong những người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật là chủ doanh nghiệp tư nhân theo thỏa thuận giữa những người thừa kế. Trường hợp những người thừa kế không thỏa thuận được thì đăng ký chuyển đổi thành công ty hoặc giải thể doanh nghiệp tư nhân đó.

3. Trường hợp chủ doanh nghiệp tư nhân chết mà không có người thừa kế, người thừa kế từ chối nhận thừa kế hoặc bị truất quyền thừa kế thì tài sản của chủ doanh nghiệp tư nhân được xử lý theo quy định của pháp luật về dân sự.

4. Trường hợp chủ doanh nghiệp tư nhân bị hạn chế hoặc mất năng lực hành vi dân sự, có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi thì quyền và nghĩa vụ của chủ doanh nghiệp tư nhân được thực hiện thông qua người đại diện.

5. Trường hợp chủ doanh nghiệp tư nhân bị Tòa án cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định thuộc phạm vi ngành, nghề kinh doanh của doanh nghiệp thì chủ doanh nghiệp tư nhân tạm ngừng, chấm dứt kinh doanh ngành, nghề có liên quan theo quyết định của Tòa án hoặc chuyển nhượng doanh nghiệp tư nhân cho cá nhân, tổ chức khác.”

Theo quy định hiện hành, nếu chủ doanh nghiệp tư nhân qua đời và để lại di chúc, người thừa kế theo di chúc sẽ nhận quyền thừa kế doanh nghiệp tư nhân. Trong trường hợp chủ doanh nghiệp tư nhân qua đời mà không để lại di chúc, thì quyền thừa kế doanh nghiệp tư nhân sẽ thuộc về một trong những người thừa kế theo pháp luật. Nếu không có người thừa kế, người thừa kế từ chối nhận thừa kế, hoặc bị truất quyền thừa kế, tài sản của doanh nghiệp tư nhân sẽ được xử lý theo quy định pháp luật về dân sự.

2. Những người nào được thừa kế theo pháp luật khi chủ doanh nghiệp tư nhân chết?

Căn cứ vào Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015 về Người thừa kế theo pháp luật quy định như sau:

“1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.”

Theo quy định pháp luật, khi chủ doanh nghiệp tư nhân qua đời, quyền thừa kế sẽ được phân chia theo ba hàng thừa kế. Nếu có người thừa kế thuộc hàng thừa kế thứ nhất còn sống, thì những người thừa kế thuộc hàng thứ hai và thứ ba sẽ không được quyền thừa kế doanh nghiệp tư nhân.

3. Trường hợp chủ doanh nghiệp tư có chết mà có từ 02 người thừa kế theo pháp luật trở lên thì xử lý như thế nào?

Căn cứ vào khoản 2 Điều 193 Luật Doanh nghiệp 2020 về Thực hiện quyền của chủ doanh nghiệp tư nhân trong một số trường hợp đặc biệt quy định như sau:

“2. Trường hợp chủ doanh nghiệp tư nhân chết thì người thừa kế hoặc một trong những người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật là chủ doanh nghiệp tư nhân theo thỏa thuận giữa những người thừa kế. Trường hợp những người thừa kế không thỏa thuận được thì đăng ký chuyển đổi thành công ty hoặc giải thể doanh nghiệp tư nhân đó.”

Theo quy định hiện hành, nếu chủ doanh nghiệp tư nhân qua đời và có từ hai người trở lên thuộc cùng hàng thừa kế còn sống, những người thừa kế sẽ cần thỏa thuận để xác định ai sẽ tiếp nhận quyền thừa kế và làm chủ doanh nghiệp. Trong trường hợp các bên không đạt được thỏa thuận, có thể lựa chọn hai phương án: chuyển đổi doanh nghiệp tư nhân thành công ty trách nhiệm hữu hạn với ít nhất hai thành viên hoặc tiến hành giải thể doanh nghiệp tư nhân.

Trân trọng./.