Phòng vệ chính đáng là gì? Bồi thường thiệt hại trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng được quy định như thế nào?
Luật sư cho tôi hỏi: Phòng vệ chính đáng là như thế nào?Nếu trong một tình huống tôi thực hiện hành vi phòng vệ chính đáng nhưng vô tình gây thiệt hại nghiêm trọng cho người khác, tôi có phải bồi thường thiệt hại cho họ không? Và mức độ bồi thường sẽ được xác định như thế nào trong trường hợp này?
MỤC LỤC
2. Thế nào là vượt quá phòng vệ chính đáng?
3. Bồi thường thiệt hại trong trường hợp vượt quá phạm vi phòng vệ chính đáng
Trả lời:
1. Phòng vệ chính đáng là gì?
Căn cứ theo khoản 1 Điều 22 Bộ luật Hình sự 2015 quy định:
“Điều 22. Phòng vệ chính đáng
1. Phòng vệ chính đáng là hành vi của người vì bảo vệ quyền hoặc lợi ích chính đáng của mình, của người khác hoặc lợi ích của Nhà nước, của cơ quan, tổ chức mà chống trả lại một cách cần thiết người đang có hành vi xâm phạm các lợi ích nói trên.
Phòng vệ chính đáng không phải là tội phạm.”
2. Thế nào là vượt quá phòng vệ chính đáng?
Căn cứ theo khoản 2 Điều 22 Bộ luật Hình sự 2015 quy định:
“Điều 22. Phòng vệ chính đáng
2. Vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng là hành vi chống trả rõ ràng quá mức cần thiết, không phù hợp với tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi xâm hại.
Người có hành vi vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật này.”
3. Bồi thường thiệt hại trong trường hợp vượt quá phạm vi phòng vệ chính đáng
Căn cứ theo Điều 594 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:
“Điều 594. Bồi thường thiệt hại trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng
Người gây thiệt hại trong trường hợp phòng vệ chính đáng không phải bồi thường cho người bị thiệt hại.
Người gây thiệt hại do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng phải bồi thường cho người bị thiệt hại.”
Người gây thiệt hại trong trường hợp phòng vệ chính đáng không phải bồi thường cho người bị thiệt hại. Bởi vì, hành vi phòng vệ chính đáng không bị coi là hành vi trái pháp luật và người thực hiện hành vi không bị coi là có lỗi, nên dù hành vi đó gây ra hậu quả thì người thực hiện hành vi cũng không phải gánh chịu hậu quả đó.
Người gây thiệt hại do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng phải bồi thường cho người bị thiệt hại. Bởi vì, hiện hành vi vượt quá giới hạn của phòng vệ chính đáng bị coi là hành vi trái pháp luật và người thực hiện hành vi bị coi là có lỗi khi thực hiện hành vi đó.
Mức bồi thường thiệt hại mà người thực hiện hành vi vượt quá giới hạn của phòng vệ chính đáng phải bồi thường không được quy định một cách cụ thể. Do đó, trong thực tiễn đã xảy ra hai luồng ý kiến về mức bồi thường đối với trường hợp này:
- Thứ nhất: Người gây thiệt hại do vượt quá giới hạn của phòng vệ chính đáng chỉ phải bồi thường phần thiệt hại vượt quá giới hạn. Bởi vì ở trong giới hạn, hành vi của họ không bị coi là trái pháp luật, hơn nữa, đây là trường hợp bồi thường thiệt hại khi người bị thiệt hại cũng có một phần lỗi;
- Thứ hai: Người gây thiệt hại do vượt quá giới hạn của phòng vệ chính đáng phải bồi thường toàn bộ thiệt hại xảy ra. Bởi vì, việc xác định hành vi nằm trong giới hạn hay vượt quá giới hạn của phòng vệ chính đáng phải dựa vào tính chất, mức độ của hành vi và chỉ có một hành vi được thực hiện nên không thể phân đoạn hành vi để xem đoạn nào nằm trong giới hạn, đoạn nào vượt quá giới hạn. Hơn nữa, bồi thường thiệt hại khi người bị thiệt hại cũng có lỗi là trường hợp người bị thiệt hại cũng có lỗi để cho thiệt hại xảy ra với chính mình. Tuy nhiên, đối với trường hợp này, người bị thiệt hại có lỗi tấn công người khác chứ không phải có lỗi để thiệt hại xảy ra với mình, chỉ có người thực hiện hành vi vượt quá giới hạn của phòng vệ chính đáng mới bị coi là có lỗi đối với thiệt hại xảy ra.
Trường hợp nếu bạn thực hiện hành vi phòng vệ chính đáng nhưng vô tình gây thiệt hại nghiêm trọng cho người khác, bạn vẫn có thể phải bồi thường thiệt hại nếu hành vi của bạn vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng. Mức độ bồi thường sẽ phụ thuộc vào mức độ thiệt hại gây ra và tính chất của hành vi vượt quá cần thiết. Nếu thiệt hại là nghiêm trọng, bạn sẽ phải bồi thường theo giá trị thiệt hại thực tế, tuy nhiên, mức độ thiệt hại có thể được giảm nhẹ nếu bạn chứng minh hành động của mình là không thể tránh khỏi trong tình huống đó.
Trân trọng./.
