Pháp nhân là gì? Bồi thường thiệt hại do người của pháp nhân gây ra được quy định như thế nào?

Luật sư cho tôi hỏi: Pháp nhân là gì?Giả sử một nhân viên của công ty A trong quá trình làm việc đã gây ra tai nạn giao thông khiến một người bị thương. Nếu người bị thương yêu cầu bồi thường, công ty A có phải chịu trách nhiệm bồi thường toàn bộ thiệt hại không hay chỉ nhân viên gây tai nạn phải chịu trách nhiệm cá nhân?

MỤC LỤC

1. Pháp nhân là gì?

2. Căn cứ bồi thường thiệt hại do người của pháp nhân gây ra

3. Bồi thường thiệt hại do người của pháp nhân gây ra

Trả lời:

1. Pháp nhân là gì?

Căn cứ theo Điều 74 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:

“Điều 74. Pháp nhân

1. Một tổ chức được công nhận là pháp nhân khi có đủ các điều kiện sau đây:

a) Được thành lập theo quy định của Bộ luật này, luật khác có liên quan;

b) Có cơ cấu tổ chức theo quy định tại Điều 83 của Bộ luật này;

c) Có tài sản độc lập với cá nhân, pháp nhân khác và tự chịu trách nhiệm bằng tài sản của mình;

d) Nhân danh mình tham gia quan hệ pháp luật một cách độc lập.

2. Mọi cá nhân, pháp nhân đều có quyền thành lập pháp nhân, trừ trường hợp luật có quy định khác.”

Theo đó, có thể hiểu đơn giản, pháp nhân là một tổ chức đáp ứng đủ các điều kiện mà pháp luật quy định bao gồm: Được thành lập hợp pháp, có cơ cấu tổ chức, có tài sản độc lập và tự chịu trách nhiệm bằng tài sản đó, nhân danh chính mình tham gia quan hệ pháp luật một cách độc lập.

2. Căn cứ bồi thường thiệt hại do người của pháp nhân gây ra

Căn cứ theo Điều 597 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:

“Điều 597. Bồi thường thiệt hại do người của pháp nhân gây ra

Pháp nhân phải bồi thường thiệt hại do người của mình gây ra trong khi thực hiện nhiệm vụ được pháp nhân giao; nếu pháp nhân đã bồi thường thiệt hại thì có quyền yêu cầu người có lỗi trong việc gây thiệt hại phải hoàn trả một khoản tiền theo quy định của pháp luật.”

3. Bồi thường thiệt hại do người của pháp nhân gây ra

Theo nguyên tắc chung, người trực tiếp gây ra thiệt hại thì phải có trách nhiệm bồi thường. Tuy nhiên trong trường hợp người gây thiệt hại là người của pháp nhân đang thực hiện nhiệm vụ pháp nhân giao thì pháp nhân phải có trách nhiệm bồi thường. Nội dung này quy định tại Điều 597 Bộ luật Dân sự 2015. Theo quy định của Bộ luật dân sự, cơ sở phát sinh trách nhiệm bồi thường của pháp nhân trong trường hợp người của pháp nhân gây thiệt hại khi và chỉ khi đáp ứng đủ các điều kiện sau đây:

- Thứ nhất, người gây thiệt hại là người của pháp nhân. Điều này được thể hiện qua sự thừa nhận của pháp nhân hoặc qua hợp đồng lao động hợp pháp được ký giữa pháp nhân và người lao động (người của pháp nhân)…

- Thứ hai, thời điểm gây thiệt hại phải trùng với thời điểm người của pháp nhân đang thực hiện nhiệm vụ của pháp nhân giao (căn cứ hợp đồng lao động, lời khai của các bên, người làm chứng về việc giao nhiệm vụ đột xuất nếu không có thỏa thuận trước trong hợp đồng…).

Nếu trường hợp người của pháp nhân gây thiệt hại nhưng không đáp ứng đủ hai yêu cầu trên thì pháp nhân không có trách nhiệm bồi thường, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác trong hợp đồng và trong suốt quá trình giải quyết tranh chấp giữa các bên. Trong trường hợp phát sinh trách nhiệm bồi thường của pháp nhân, thì dựa vào mức độ lỗi, người của pháp nhân phải hoàn trả khoản tiền theo quy định của pháp luật. Vì vậy, người của pháp nhân để xảy ra thiệt hại có thể thỏa thuận với công ty về việc giảm số tiền đền bù do hoàn cảnh gia đình khó khăn, hay vì lý do khách quan nào đó mang tính thuyết phục.

Lưu ý: Nếu người của pháp nhân gây ra thiệt hại nhưng nguyên nhân của việc gây thiệt hại không xuất phát từ pháp nhân, tức là việc họ gây ra thiệt hại không phải tại thời điểm đang thực hiện nhiệm vụ trong thẩm quyền được pháp nhân giao thì chỉ cá nhân đó phải chịu trách nhiệm bồi thường và không liên quan đến pháp nhân. Vậy trong trường hợp này sẽ áp dụng khoản 1 Điều 586 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:

“Điều 586. Năng lực chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại của cá nhân

1. Người từ đủ mười tám tuổi trở lên gây thiệt hại thì phải tự bồi thường.”

- Trong trường hợp một nhân viên của công ty A trong quá trình làm việc đã gây ra tai nạn giao thông khiến một người bị thương. Nếu người bị thương yêu cầu bồi thường, công ty A có phải chịu trách nhiệm bồi thường toàn bộ thiệt hại không, hay chỉ nhân viên gây tai nạn phải chịu trách nhiệm cá nhân?

Câu trả lời: Công ty A có thể phải chịu trách nhiệm bồi thường toàn bộ thiệt hại nếu nhân viên gây tai nạn trong quá trình làm việc và trong phạm vi quyền hạn, nghĩa vụ được giao. Theo nguyên tắc của pháp luật dân sự, khi nhân viên thực hiện công việc trong khuôn khổ quan hệ lao động, công ty sẽ chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho người bị hại. Tuy nhiên, công ty A có thể yêu cầu nhân viên bồi thường lại một phần hoặc toàn bộ số tiền bồi thường nếu hành vi gây tai nạn là do lỗi cố ý hoặc vi phạm nghiêm trọng của nhân viên, vượt quá phạm vi công việc được giao.

Vì vậy, công ty A sẽ chịu trách nhiệm chính nhưng nhân viên có thể phải chịu trách nhiệm cá nhân nếu có lỗi nghiêm trọng.

Trân trọng./.