Như thế nào được gọi là chung sống như vợ chồng? Người đang có vợ hoặc đang có chồng mà chung sống với người khác bị xử lý thế nào?

Luật sư cho tôi hỏi: Tôi đang muốn tìm hiểu về một vấn đề liên quan đến quan hệ hôn nhân, cụ thể là: Làm thế nào để xác định rằng hai người đang chung sống như vợ chồng theo quy định pháp luật? Đồng thời, trong trường hợp một người đã có vợ hoặc có chồng nhưng vẫn chung sống với người khác, thì pháp luật hiện hành quy định xử lý vấn đề này như thế nào?

MỤC LỤC

1. Như thế nào được gọi là chung sống như vợ chồng?

2. Người đang có vợ hoặc đang có chồng mà chung sống với người khác bị xử lý thế nào?

Trả lời:

1. Như thế nào được gọi là chung sống như vợ chồng?

Theo quy định tại khoản 7 Điều 3 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 thì:

“Chung sống như vợ chồng là việc nam, nữ tổ chức cuộc sống chung và coi nhau là vợ chồng.”

Hiện nay chưa có văn bản hướng dẫn khái niệm chung sống như vợ chồng trong Luật Hôn nhân và gia đình 2014. Tuy nhiên bạn có thể tham khảo tại mục 3.1 Thông tư liên tịch số 01/2001/TTLT-BTP-BCA-TANDTC-VKSNDTC hướng dẫn áp dụng Chương XV “Các tội xâm phạm chế độ hôn nhân và gia đình” của Bộ luật hình sự 1999 quy định như sau:

“3.1. Chung sống như vợ chồng là việc người đang có vợ, có chồng chung sống với người khác hoặc người chưa có vợ, chưa có chồng mà lại chung sống với người mà mình biết rõ là đang có chồng, có vợ một cách công khai hoặc không công khai nhưng cùng sinh hoạt chung như một gia đình. Việc chung sống như vợ chồng thường được chứng minh bằng việc có con chung, được hàng xóm và xã hội xung quanh coi như vợ chồng, có tài sản chung đã được gia đình cơ quan, đoàn thể giáo dục mà vẫn tiếp tục duy trì quan hệ đó...”

Như vậy, việc chung sống với nhau như vợ chồng được chứng minh bằng việc có con chung, được hàng xóm, xã hội xung quanh coi như vợ chồng, có tài sản chung.

Đối với những người độc thân chung sống với nhau như vợ chồng: trước ngày 03/01/1987, nam nữ sống với nhau như vợ chồng thì vẫn được coi là vợ chồng (hôn nhân thực tế). Sau thời điểm này, việc chung sống với nhau, kể cả có tổ chức đám cưới theo các nghi lễ truyền thống, mà không đăng ký kết hôn thì không được pháp luật công nhận là vợ chồng.

2. Người đang có vợ hoặc đang có chồng mà chung sống với người khác bị xử lý thế nào?

Theo phân tích trên thì ly thân không làm chấm dứt quan hệ hôn nhân, theo đó, việc chung sống như vợ chồng với người khác trong thời gian ly thân là vi phạm pháp luật, cụ thể:

Nghiêm cấm vợ chồng có hành vi vi phạm điểm c khoản 2 Điều 5 Luật Hôn nhân và gia đình 2014:

“Người đang có vợ, có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người khác hoặc chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người đang có chồng, có vợ;”

Đồng thời, việc “đang có vợ hoặc đang có chồng mà chung sống như vợ chồng với người khác” vi phạm chế độ hôn nhân một vợ, một chồng sẽ bị phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng (khoản 1 Điều 59 Nghị định 82/2020/NĐ-CP).

Truy cứu trách nhiệm hình sự

Căn cứ khoản 1 Điều 182 Bộ luật Hình sự 2015 tội vi phạm chế độ một vợ, một chồng sẽ bị xử lý hình sự khi:

“Điều 182. Tội vi phạm chế độ một vợ, một chồng

1. Người nào đang có vợ, có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người khác hoặc người chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người mà mình biết rõ là đang có chồng, có vợ thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 01 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 01 năm:

a) Làm cho quan hệ hôn nhân của một hoặc hai bên dẫn đến ly hôn;

b) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:

a) Làm cho vợ, chồng hoặc con của một trong hai bên tự sát;

b) Đã có quyết định của Tòa án hủy việc kết hôn hoặc buộc phải chấm dứt việc chung sống như vợ chồng trái với chế độ một vợ, một chồng mà vẫn duy trì quan hệ đó.”

Tóm lại, ly thân không làm chấm dứt quan hệ hôn nhân của 2 vợ chồng mà chỉ là việc không sống chung với nhau khi quan hệ tình cảm có rạn nứt nhưng chưa thực hiện các thủ tục ly hôn. Việc đang trong quá trình ly thân với vợ/chồng mà chung sống như vợ chồng với nhân tình là trái luật và tùy theo mức độ nặng nhẹ mà chỉ phạt tiền hay truy cứu trách nhiệm hình sự đối với vi phạm đó.

Trân trọng./.