Hợp đồng vận chuyển hành khách là gì? Quyền và nghĩa vụ của các bên trong hợp đồng vận chuyển hành khách được quy định như thế nào?

Luật sư cho tôi hỏi: Với sự phát triển nhanh chóng của các dịch vụ vận tải hành khách, tôi muốn biết những quyền lợi mà tôi, với tư cách là hành khách, cần được bảo vệ khi tham gia vào các hoạt động vận chuyển. Nếu người vận chuyển không thực hiện đúng các cam kết trong hợp đồng, tôi có thể yêu cầu đền bù thiệt hại như thế nào? Và nếu xảy ra tranh chấp giữa tôi và người vận chuyển, tôi có thể giải quyết vấn đề này qua những phương thức pháp lý nào?

MỤC LỤC

1. Hợp đồng vận chuyển hành khách là gì?

2. Đặc điểm của hợp đồng vận chuyển hành khách

3. Hình thức của hợp đồng vận chuyển hành khách

4. Quyền và nghĩa vụ của các bên

4.1. Quyền và nghĩa vụ bên vận chuyển

4.2. Quyền và nghĩa vụ của hành khách

Trả lời:

1. Hợp đồng vận chuyển hành khách là gì?

Căn cứ theo Điều 522 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:

“Điều 522. Hợp đồng vận chuyển hành khách

Hợp đồng vận chuyển hành khách là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên vận chuyển chuyên chở hành khách, hành lý đến địa điểm đã định theo thỏa thuận, hành khách phải thanh toán cước phí vận chuyển.”

Lưu ý: Việc vận chuyển hành khách có thể được thực hiện bằng nhiều hình thức khác nhau như đường bộ, đường sắt, đường hàng không,… Tương ứng với những loại hình vận chuyển cụ thể thì pháp luật đặt ra những quy định cụ thể.

Trong đó, chủ thể hợp đồng vận chuyển hành khách là bên là bên vận chuyển và hành khách.

- Bên vận chuyển có thể là pháp nhân hoặc cá nhân được phép kinh doanh vận chuyển hành khách. Việc vận chuyển hành khách phải được thực hiện theo đúng nội dung đăng ký với cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

- Hành khách là cá nhân có nhu cầu chuyên chở từ địa điểm này đến địa điểm khác và phải thực hiện nghĩa vụ thanh toán tiền cước phí.

2. Đặc điểm của hợp đồng vận chuyển hành khách

- Hợp đồng vận chuyển hành khách là hợp đồng song vụ.

Bên vận chuyển có quyền yêu cầu hành khách mua vé theo quy định và chấp hành đầy đủ các quy định về vận chuyển hành khách. Bên vận chuyển có nghĩa vụ xuất hành đúng giờ, trả khách đúng địa điểm... 

Bên hành khách có nghĩa vụ mua vé và ngồi đúng chỗ quy định trên vé, trong thời gian vận chuyển phải chấp hành nghiêm chỉnh các quy định của bên vận chuyển về an toàn giao thông. Bên hành khách có quyền yêu cầu bên vận chuyển chấp hành nghiêm chỉnh luật giao thông để đảm bảo an toàn tính mạng cho hành khách.

- Hợp đồng vận chuyển hành khách là hợp đồng có đền bù.

Đền bù có nghĩa là sự trao đổi lợi ích ngang giá giữa các chủ thể với nhau. Bên hành khách phải mua vé của bên vận chuyển và bên vận chuyển phải đưa bên hành khách đến đúng điểm.

- Hợp đồng vận chuyển hành khách là hợp đồng ưng thuận.

Khi các bên thỏa thuận xong các nội dung chính của hợp đồng thì hợp đồng có hiệu lực pháp luật làm phát sinh quyền và nghĩa vụ của các bên, còn việc thực hiện hợp đồng phụ thuộc vào ngày giờ mà các bên đã thoả thuận.

3. Hình thức của hợp đồng vận chuyển hành khách

Căn cứ theo Điều 523 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:

“Điều 523. Hình thức hợp đồng vận chuyển hành khách

1. Hợp đồng vận chuyển hành khách có thể được lập thành văn bản, bằng lời nói hoặc được xác lập bằng hành vi cụ thể.

2. Vé là bằng chứng của việc giao kết hợp đồng vận chuyển hành khách giữa các bên.”

4. Quyền và nghĩa vụ của các bên

4.1. Quyền và nghĩa vụ bên vận chuyển

Căn cứ theo Điều 524 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về nghĩa vụ của bên vận chuyển như sau:

“Điều 524. Nghĩa vụ của bên vận chuyển

1. Chuyên chở hành khách từ địa điểm xuất phát đến đúng địa điểm, đến đúng giờ, bằng phương tiện đã thỏa thuận một cách an toàn, theo lộ trình; bảo đảm đủ chỗ cho hành khách và không chuyên chở vượt quá trọng tải.

2. Mua bảo hiểm trách nhiệm dân sự đối với hành khách theo quy định của pháp luật.

3. Bảo đảm thời gian xuất phát đã được thông báo hoặc theo thỏa thuận.

4. Chuyên chở hành lý và trả lại cho hành khách hoặc người có quyền nhận hành lý tại địa điểm thỏa thuận theo đúng thời gian, lộ trình.

5. Hoàn trả cho hành khách cước phí vận chuyển theo thỏa thuận hoặc theo quy định của pháp luật.”

Căn cứ theo Điều 525 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về quyền của bên vận chuyển:

“Điều 525. Quyền của bên vận chuyển

1. Yêu cầu hành khách trả đủ cước phí vận chuyển hành khách, cước phí vận chuyển hành lý mang theo người vượt quá mức quy định.

2. Từ chối chuyên chở hành khách trong trường hợp sau đây:

a) Hành khách không chấp hành quy định của bên vận chuyển hoặc có hành vi làm mất trật tự công cộng, cản trở công việc của bên vận chuyển, đe dọa đến tính mạng, sức khỏe, tài sản của người khác hoặc có hành vi khác không bảo đảm an toàn trong hành trình; trong trường hợp này, hành khách không được trả lại cước phí vận chuyển và phải chịu phạt vi phạm, nếu điều lệ vận chuyển có quy định;

b) Do tình trạng sức khỏe của hành khách mà bên vận chuyển thấy rõ rằng việc vận chuyển sẽ gây nguy hiểm cho chính hành khách đó hoặc người khác trong hành trình;

c) Để ngăn ngừa dịch bệnh lây lan.”

4.2. Quyền và nghĩa vụ của hành khách

Căn cứ theo Điều 526 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về nghĩa vụ của hành khách:

“Điều 526. Nghĩa vụ của hành khách

1. Trả đủ cước phí vận chuyển hành khách, cước phí vận chuyển hành lý vượt quá mức quy định và tự bảo quản hành lý mang theo người.

2. Có mặt tại điểm xuất phát đúng thời gian đã thỏa thuận.

3. Tôn trọng, chấp hành đúng quy định của bên vận chuyển và quy định khác về bảo đảm an toàn giao thông.”

Căn cứ theo Điều 527 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về quyền của hành khách:

“Điều 527. Quyền của hành khách

1. Yêu cầu được chuyên chở đúng bằng phương tiện vận chuyển và giá trị theo cước phí vận chuyển với lộ trình đã thỏa thuận.

2. Được miễn cước phí vận chuyển đối với hành lý ký gửi và hành lý xách tay trong hạn mức theo thỏa thuận hoặc theo quy định của pháp luật.

3. Yêu cầu thanh toán chi phí phát sinh hoặc bồi thường thiệt hại, nếu bên vận chuyển có lỗi trong việc không chuyên chở đúng thời hạn, địa điểm đã thỏa thuận.

4. Nhận lại toàn bộ hoặc một phần cước phí vận chuyển trong trường hợp quy định tại điểm b và điểm c khoản 2 Điều 525 của Bộ luật này và trường hợp khác do pháp luật quy định hoặc theo thỏa thuận.

5. Nhận hành lý tại địa điểm đã thỏa thuận theo đúng thời gian, lộ trình.

6. Yêu cầu tạm dừng hành trình trong thời hạn và theo thủ tục do pháp luật quy định.”

Trong trường hợp nếu người vận chuyển không thực hiện đúng cam kết trong hợp đồng, bạn có thể yêu cầu bồi thường thiệt hại liên quan đến tài sản, chi phí phát sinh hoặc tổn thất do vi phạm hợp đồng

Để giải quyết tranh chấp, bạn có thể:

- Thương lượng, hòa giải với người vận chuyển.

- Khiếu nại đến cơ quan quản lý nhà nước (như Cục Hàng không, Cục Đường sắt).

- Khởi kiện ra tòa án nếu không thể giải quyết qua các phương thức trên.

Trân trọng./.