1. Giải thích từ ngữ

Vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường thủy được hiểu là hành vi người điều khiển phương tiện giao thông đường thủy mà vi phạm quy định về an toàn giao thông đường thủy gây thiệt hại cho người khác.

2. Tội danh

“Điều 272. Tội vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường thủy

1. Người nào điều khiển phương tiện giao thông đường thủy mà vi phạm quy định về an toàn giao thông đường thủy gây thiệt hại cho người khác thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:

a) Làm chết người;

b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;

c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;

d) Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm:

a) Không có bằng, giấy chứng nhận khả năng chuyên môn hoặc chứng chỉ chuyên môn phù hợp với chức danh, loại phương tiện theo quy định;

b) Trong tình trạng có sử dụng rượu, bia mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn vượt quá mức quy định, có sử dụng chất ma túy hoặc chất kích thích mạnh khác;

c) Bỏ chạy để trốn tránh trách nhiệm hoặc cố ý không cứu giúp người bị nạn;

d) Không chấp hành hiệu lệnh của người chỉ huy hoặc người có thẩm quyền điều khiển, giữ gìn trật tự, an toàn giao thông đường thủy;

đ) Làm chết 02 người;

e) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 122% đến 200%;

g) Gây thiệt hại về tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:

a) Làm chết 03 người trở lên;

b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên;

c) Gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên.

4. Vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường thủy trong trường hợp có khả năng thực tế dẫn đến hậu quả quy định tại một trong các điểm a, b và c khoản 3 Điều này nếu không được ngăn chặn kịp thời, thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 01 năm.

5. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”

3. Cấu thành tội phạm

3.1. Khách thể của tội phạm

Hành vi phạm tội xâm phạm vào những quy định của nhà nước về an toàn vận tải giao thông đường thủy, mà cụ thể là xâm phạm vào những quy định của nhà nước trong lĩnh vực điều khiển giao thông đường thủy, gây thiệt hại cho tính mạng hoặc gây thiệt hại nghiêm trọng cho sức khỏe của công dân, tài sản của nhà nước, tổ chức và công dân.

Đường thủy nội địa là luồng, âu tàu, các công trình đưa phương tiện qua đập, thác trên sông, kênh, rạch hoặc luồng trên hồ, đầm, phá, vùng, vịnh, ven bờ biển, ra đảo, nối các đảo thuộc nội thủy của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được tổ chức quản lý, khai thác giao thông vận tải (khoản 4 Điều 3 Luật giao thông đường thủy nội địa).

Đối tượng tác động của tội phạm này chính là phương tiện giao thông đường thủy gồm: tàu, thuyền và các dấu trúc nổi khác, có động cơ hoặc không có động cơ chuyên hoạt động trên đường thủy nội địa.

3.2. Mặt khách quan của tội phạm

- Hành vi

Tội được thể hiện ở hành vi điều khiển phương tiện giao thông đường thủy mà vi phạm quy định về an toàn giao thông đường thủy như:

• Đi quá tốc độ, chở quá trọng tải, tránh vượt trái phép.
• Không đi đúng tuyến, luồng lạch, đỗ không đúng nơi quy định.
• Vi phạm các quy định khác: không chấp hành lệnh của người chỉ huy, hoa tiêu, chở người không đúng quy định,…

Các phương tiện giao thông đường thủy gồm tất cả những loại tàu thủy, xà lan, thuyền gắn máy, thuyền buồm, phà, đò chở hàng, chở khách của nhà nước, tập thể hay tư nhân hoặc của nước ngoài hoạt động trên hệ thống sông,  biển Việt Nam.

Vi phạm các quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường thủy là không chấp hành hoặc chấp hành không đầy đủ các quy định an toàn giao thông đường thủy. Ví dụ: khoản 1 Điều 36 Luật giao thông đường thủy nội địa quy định: thuyền trưởng, người lái phương tiện khi điều khiển phương tiện hoạt động trên đường thủy nội địa phải tuân theo quy tắc giao thông và báo hiệu đường thủy nội địa quy định tại Luật này. Nếu người điều khiển phương tiện giao thông đường thủy vi phạm các quy định trên là hành vi vi phạm các quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường thủy.

Việc xác định hành vi vi phạm các quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường thủy phải căn cứ vào Luật giao thông đường thủy nội địa.

- Hậu quả

Hậu quả là dấu hiệu bắt buộc của cấu thành tội phạm này. Nếu hành vi vi phạm các quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường thủy mà chưa gây thiệt hại cho tính mạng hoặc chưa gây thiệt hại nghiêm trọng cho sức khỏe, tài sản của người khác thì chưa cấu thành tội phạm, trừ trường hợp quy định tại khoản 4 của điều luật.

Các dấu hiệu khách quan khác

Ngoài các hành vi cụ thể, tội vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường thủy còn được xác định qua một số dấu hiệu khách quan khác, mà theo quy định của pháp luật, là yếu tố bắt buộc để cấu thành tội phạm. Những dấu hiệu này bao gồm các phương tiện giao thông đường thủy, như tàu, thuyền và các cấu trúc nổi khác, cả có động cơ và không có động cơ, được thiết kế để hoạt động trên đường thủy nội địa. Mỗi loại phương tiện đều có các quy định riêng biệt.

Ví dụ, phương tiện thô sơ là loại phương tiện không có động cơ, chỉ di chuyển nhờ sức người, sức gió hoặc sức nước. Còn bè là phương tiện được làm từ các vật liệu như tre, nứa, gỗ hoặc các vật nổi khác, được ghép lại để di chuyển hoặc làm phương tiện vận chuyển tạm thời trên đường thủy nội địa.

3.3. Mặt chủ quan của tội phạm

Người phạm tội vi phạm các quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường thủy thực hiện hành vi là lỗi vô ý (vô ý vì quá tự tin hoặc vô ý vì cẩu thả).

3.4. Chủ thể của tội phạm

Chủ thể của tội phạm này không phải là chủ thể đặc biệt, nhưng chỉ những người điều khiển các phương tiện giao thông đường thủy mới có thể là chủ thể của tội phạm này.

Người điều khiển các phương tiện giao thông đường thủy là những người trực tiếp vận hành các phương tiện như tàu, thuyền có động cơ, bè mảng, hoặc các cấu trúc nổi được sử dụng cho mục đích giao thông, vận tải hoặc dịch vụ trên đường thủy nội địa.

Đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi không phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm này, vì tội phạm này được thực hiện do vô ý hoặc không có trường hợp nào là tội đặc biệt nghiêm trọng.

Trân trọng./.