Hành vi mua lại doanh nghiệp bị cấm bị xử phạt như thế nào?

Luật sư cho tôi hỏi: Tôi đang kinh doanh trong lĩnh vực bán lẻ nước giải khát. Gần đây, có một tập đoàn lớn đã tiến hành mua lại một loạt cửa hàng và công ty nhỏ trong khu vực. Nếu việc mua lại này tiếp tục, họ sẽ trở thành đơn vị gần như duy nhất chi phối toàn bộ thị trường, khiến các hộ kinh doanh nhỏ như tôi khó tồn tại và người tiêu dùng cũng bị hạn chế quyền lựa chọn. Vậy nếu rơi vào trường hợp hành vi mua lại doanh nghiệp đó bị cấm thì bị xử phạt như thế nào? Mong luật sư giải đáp giúp tôi, xin cảm ơn.

MỤC LỤC

1. Mua lại doanh nghiệp được hiểu như thế nào theo pháp luật cạnh tranh?

2. Hành vi mua lại doanh nghiệp bị cấm bị xử phạt như thế nào?

Trả lời:

1. Mua lại doanh nghiệp được hiểu như thế nào theo pháp luật cạnh tranh?

Căn cứ theo điểm c khoản 1, khoản 4 Điều 29 Luật Cạnh tranh 2018 quy định như sau:

“Điều 29. Các hình thức tập trung kinh tế

1. Tập trung kinh tế bao gồm các hình thức sau đây:

...

c) Mua lại doanh nghiệp;

...

4. Mua lại doanh nghiệp là việc một doanh nghiệp trực tiếp hoặc gián tiếp mua toàn bộ hoặc một phần vốn góp, tài sản của doanh nghiệp khác đủ để kiểm soát, chi phối doanh nghiệp hoặc một ngành, nghề của doanh nghiệp bị mua lại.”

Theo đó, mua lại doanh nghiệp được biết đến là một trong số các hình thức tập trung kinh tế theo pháp luật cạnh tranh. Mua lại doanh nghiệp trong trường hợp này được hiểu là việc một doanh nghiệp trực tiếp hoặc gián tiếp mua toàn bộ hoặc một phần vốn góp, tài sản của doanh nghiệp khác đủ để kiểm soát, chi phối doanh nghiệp hoặc một ngành, nghề của doanh nghiệp bị mua lại. Việc quy định cụ thể này nhằm mục đích giám sát chặt chẽ các giao dịch có thể gây ra tác động tiêu cực đến môi trường kinh doanh, đảm bảo tính công bằng và cạnh tranh lành mạnh trên thị trường.

2. Hành vi mua lại doanh nghiệp bị cấm bị xử phạt như thế nào?

Việc mua lại doanh nghiệp là một hoạt động phổ biến nhằm mở rộng quy mô và thị phần. Tuy nhiên, khi một doanh nghiệp mua lại đối thủ cạnh tranh để đạt được vị thế độc quyền hoặc chi phối thị trường, hành vi này có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến môi trường cạnh tranh. Do đó, pháp luật cạnh tranh đã ban hành những quy định chặt chẽ để kiểm soát và xử lý các hành vi mua lại bất hợp pháp. Cụ thể tại Điều 12 Nghị định số 75/2019/NĐ-CP ngày 26/9/2019 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực cạnh tranh như sau:

“Điều 12. Hành vi mua lại doanh nghiệp bị cấm

1. Phạt tiền doanh nghiệp mua lại từ 01% đến 05% tổng doanh thu trên thị trường liên quan trong năm tài chính liền kề trước năm thực hiện hành vi vi phạm của doanh nghiệp mua lại và doanh nghiệp bị mua lại đối với hành vi mua lại một phần hoặc toàn bộ vốn góp, tài sản của doanh nghiệp khác bị cấm theo quy định tại Điều 30 của Luật Cạnh tranh.

2. Biện pháp khắc phục hậu quả:

a) Buộc bán lại một phần hoặc toàn bộ vốn góp, tài sản mà doanh nghiệp đã mua;

b) Buộc chịu sự kiểm soát của cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong thời hạn nhất định về giá mua, giá bán hàng hóa, dịch vụ hoặc các điều kiện giao dịch khác trong hợp đồng của doanh nghiệp mua lại.”

Dẫn chiếu đến Điều 30 Luật Cạnh tranh 2018 quy định như sau:

“Điều 30. Tập trung kinh tế bị cấm

Doanh nghiệp thực hiện tập trung kinh tế gây tác động hoặc có khả năng gây tác động hạn chế cạnh tranh một cách đáng kể trên thị trường Việt Nam.”

Theo đó, mức phạt được áp dụng là phạt tiền doanh nghiệp mua lại từ 01% đến 05% tổng doanh thu trên thị trường liên quan trong năm tài chính liền kề trước năm thực hiện hành vi vi phạm của doanh nghiệp mua lại và doanh nghiệp bị mua lại đối với hành vi mua lại một phần hoặc toàn bộ vốn góp, tài sản của doanh nghiệp khác bị cấm theo quy định của pháp luật về tập trung kinh tế bị cấm. Cụ thể, tập trung kinh tế bị cấm là việc mà doanh nghiệp thực hiện tập trung kinh tế gây tác động hoặc có khả năng gây tác động hạn chế cạnh tranh một cách đáng kể trên thị trường Việt Nam. Mức phạt này có ý nghĩa răn đe mạnh mẽ, buộc các doanh nghiệp phải nghiên cứu và tuân thủ chặt chẽ các quy định về cạnh tranh trước khi thực hiện bất kỳ giao dịch mua lại nào.

Tiếp đến, điều khoản trên nêu rõ các biện pháp khắc phục hậu quả được áp dụng, cho thấy mục tiêu của pháp luật không chỉ là trừng phạt mà còn là khôi phục lại trạng thái cạnh tranh ban đầu, gồm:

- Buộc bán lại một phần hoặc toàn bộ vốn góp, tài sản mà doanh nghiệp đã mua;

- Buộc chịu sự kiểm soát của cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong thời hạn nhất định về giá mua, giá bán hàng hóa, dịch vụ hoặc các điều kiện giao dịch khác trong hợp đồng của doanh nghiệp mua lại.

Như vậy, có thể thấy đây là một công cụ pháp lý quan trọng giúp duy trì một môi trường cạnh tranh công bằng. Đồng thời đã gửi một thông điệp rõ ràng đến các doanh nghiệp rằng hành vi vi phạm pháp luật cạnh tranh sẽ phải chịu những hậu quả nặng nề, không chỉ về mặt tài chính mà còn cả về mặt hoạt động kinh doanh. Điều này thể hiện sự nhất quán và mạnh mẽ trong việc áp dụng pháp luật, đảm bảo rằng luật cạnh tranh thực sự là tấm khiên bảo vệ cho một thị trường phát triển bền vững.

Trân trọng./.