Hành vi không thông báo tập trung kinh tế bị xử phạt như thế nào?
Luật sư cho tôi hỏi: Gần đây, tôi thấy hai doanh nghiệp lớn về thiết bị điện tử trong vùng, Công ty A và Công ty B, đã sáp nhập thành một. Tuy nhiên, tôi được biết rằng giao dịch này không được họ thông báo cho cơ quan nhà nước theo đúng quy định. Điều này khiến tôi khá lo ngại, vì sự sáp nhập của hai công ty lớn này là một hình thức của tập trung kinh tế, có thể ảnh hưởng đến sự cạnh tranh trên thị trường và làm giá cả hàng hóa tăng lên. Vậy theo quy định của pháp luật, hành vi không thông báo tập trung kinh tế sẽ bị xử phạt như thế nào? Mong luật sư tư vấn giúp, xin cảm ơn.
MỤC LỤC
2. Hành vi không thông báo tập trung kinh tế bị xử phạt như thế nào?
Trả lời:
1. Tập trung kinh tế là gì?
Hiện nay, pháp luật cạnh tranh Việt Nam không đưa ra khái niệm mang tính khái quát để định nghĩa hành vi tập trung kinh tế mà chỉ liệt kê các hình thức tập trung kinh tế. Theo khoản 1 Điều 29 Luật Cạnh tranh 2018 thì tập trung kinh tế được thể hiện qua các hình thức bao gồm: sáp nhập doanh nghiệp; hợp nhất doanh nghiệp; mua lại doanh nghiệp; liên doanh giữa các doanh nghiệp và các hành vi tập trung kinh tế khác theo quy định của pháp luật.
Ở mức độ khái quát nhất, tập trung kinh tế có thể hiểu là một quá trình tích tụ năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp thông qua các hành vi tổ chức lại hoặc thông qua tăng trưởng nội sinh của doanh nghiệp trên cơ sở mở rộng năng lực sản xuất, kinh doanh. Nhưng trong thực tiễn, thuật ngữ này có thể được tiếp cận từ nhiều góc độ khác nhau và được hiểu theo nhiều cách tùy theo bối cảnh phân tích:
(1) Theo từ điển thuật ngữ kinh tế công nghiệp và Luật Cạnh tranh của OECD thì tập trung kinh tế được xem là mức độ tập trung tư bản, gồm các thành tố như doanh thu, tài sản hay việc làm trong ngành của các doanh nghiệp. Hay tập trung kinh tế là tình trạng khi một số ít công ty thực hiện một khối lượng lớn hoạt động kinh tế trên thị trường dựa trên tổng doanh thu, tài sản hoặc lao động sử dụng.
(2) Tập trung kinh tế là quá trình số lượng các doanh nghiệp độc lập cạnh tranh bị giảm đi thông qua các hành vi sáp nhập hoặc thông qua tăng trưởng nội sinh của doanh nghiệp trên cơ sở mở rộng sản xuất.
(3) Bản chất của tập trung kinh tế là tập trung sức mạnh thị trường.
Từ những phân tích trên cũng như mục đích điều chỉnh của Luật Cạnh tranh 2018, tập trung kinh tế có thể được định nghĩa là các hành vi tích tụ quyền lực thị trường của các doanh nghiệp với mục đích hạn chế cạnh tranh trên thị trường liên quan thông qua việc giảm bớt số lượng đối thủ cạnh tranh hoặc tạo ra sự liên kết giữa các đối thủ hoặc các chủ thể có mối quan hệ trong cùng chuỗi kinh doanh để hạn chế cạnh tranh.
2. Hành vi không thông báo tập trung kinh tế bị xử phạt như thế nào?
Trong hoạt động kinh doanh hiện đại, tập trung kinh tế là một xu hướng tất yếu, góp phần tạo ra những doanh nghiệp có quy mô lớn, tăng sức cạnh tranh trên thị trường. Tuy nhiên, để bảo đảm môi trường cạnh tranh lành mạnh, công khai và minh bạch, pháp luật đặt ra nghĩa vụ thông báo tập trung kinh tế trước khi thực hiện. Việc thông báo không chỉ giúp cơ quan quản lý nhà nước có điều kiện kiểm soát, ngăn chặn nguy cơ hình thành thế độc quyền hoặc hạn chế cạnh tranh, mà còn bảo đảm quyền và lợi ích chính đáng của các chủ thể khác trên thị trường. Chính vì vậy, Điều 14 Nghị định số 75/2019/NĐ-CP ngày 26/9/2019 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực cạnh tranh đã đặt ra cơ chế xử lý khi có hành vi vi phạm như sau:
“Điều 14. Hành vi không thông báo tập trung kinh tế
Phạt tiền từ 01% đến 05% tổng doanh thu trên thị trường liên quan trong năm tài chính liền kề trước năm thực hiện hành vi vi phạm của từng doanh nghiệp tham gia tập trung kinh tế mà không thực hiện nghĩa vụ thông báo theo quy định tại Điều 33 của Luật Cạnh tranh.”
Dẫn chiếu đến Điều 33 Luật Cạnh tranh 2018 quy định như sau:
“Điều 33. Thông báo tập trung kinh tế
1. Các doanh nghiệp tham gia tập trung kinh tế phải nộp hồ sơ thông báo tập trung kinh tế đến Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia theo quy định tại Điều 34 của Luật này trước khi tiến hành tập trung kinh tế nếu thuộc ngưỡng thông báo tập trung kinh tế.
2. Ngưỡng thông báo tập trung kinh tế được xác định căn cứ vào một trong các tiêu chí sau đây:
a) Tổng tài sản trên thị trường Việt Nam của doanh nghiệp tham gia tập trung kinh tế;
b) Tổng doanh thu trên thị trường Việt Nam của doanh nghiệp tham gia tập trung kinh tế;
c) Giá trị giao dịch của tập trung kinh tế;
d) Thị phần kết hợp trên thị trường liên quan của doanh nghiệp tham gia tập trung kinh tế.
3. Chính phủ quy định chi tiết Điều này phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ.”
Theo đó, để kiểm soát hiệu quả các hoạt động tập trung kinh tế và ngăn ngừa nguy cơ hạn chế cạnh tranh ngay từ giai đoạn đầu, pháp luật quy định rõ nghĩa vụ thông báo đối với các doanh nghiệp tham gia tập trung kinh tế. Cụ thể, các doanh nghiệp khi tham gia tập trung kinh tế mà thuộc ngưỡng thông báo theo quy định phải thực hiện việc nộp hồ sơ thông báo tập trung kinh tế đến Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia trước khi tiến hành tập trung kinh tế. Đây là một bước thủ tục bắt buộc nhằm đảm bảo hoạt động tập trung kinh tế không gây ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường cạnh tranh. Pháp luật cũng đã ghi nhận rõ ràng và chi tiết về các tiêu chí để làm căn cứ xác định ngưỡng thông báo tập trung kinh tế.
Tuy nhiên, nếu các doanh nghiệp tham gia tập trung kinh tế mà không thực hiện nghĩa vụ thông báo như đã nêu trên thì sẽ bị phạt tiền từ 01% đến 05% tổng doanh thu trên thị trường liên quan trong năm tài chính liền kề trước năm thực hiện hành vi vi phạm của từng doanh nghiệp tham gia tập trung kinh tế mà không thực hiện nghĩa vụ thông báo đó.
Từ điều khoản nêu trên có thể thấy, hành vi không thông báo tập trung kinh tế là một vi phạm nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực cạnh tranh. Việc áp dụng mức phạt dựa trên tổng doanh thu thể hiện tính nghiêm minh, đảm bảo sự công bằng, đồng thời buộc doanh nghiệp phải nhận thức rõ ràng về tầm quan trọng của nghĩa vụ minh bạch thông tin trong quá trình thực hiện tập trung kinh tế. Qua đó, pháp luật không chỉ bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và doanh nghiệp khác, mà còn góp phần xây dựng một thị trường cạnh tranh công bằng, bền vững và lành mạnh.
Trân trọng./.
