Đăng ký hộ kinh doanh là gì? Nguyên tắc áp dụng trong đăng ký hộ kinh doanh và số lượng hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh được quy định như thế nào?

Luật sư cho tôi hỏi: Tôi dự kiến thành lập hộ kinh doanh với quy mô nhỏ để buôn bán bánh kẹo và các mặt hàng hoa quả khác tại khu vực nơi tôi sống. Vì thế, tôi có tìm hiểu sơ qua các thủ tục cần phải làm và trong đó, đăng ký hộ kinh doanh là thủ tục hành chính bắt buộc. Tuy nhiên, tôi không hiểu thủ tục này là gì? Và nguyên tắc áp dụng cũng như số lượng hồ sơ đăng ký trong quá trình này được thực hiện ra sao? Mong Luật sư giải đáp!

MỤC LỤC

1. Đăng ký hộ kinh doanh là gì?

2. Nguyên tắc áp dụng trong đăng ký hộ kinh doanh được quy định như thế nào?

3. Số lượng hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh được quy định như thế nào?

Trả lời:

1. Đăng ký hộ kinh doanh là gì?

Đăng ký hộ kinh doanh được quy định tại khoản 2 Điều 3 Nghị định số 168/2025/NĐ-CP ngày 30/6/2025 của Chính Phủ về Đăng ký doanh nghiệp (sau đây gọi tắt là “Nghị định 168/2025/NĐ-CP”) như sau:

“Điều 3. Giải thích từ ngữ

Trong Nghị định này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:

...

2. Đăng ký hộ kinh doanh là việc người thành lập hộ kinh doanh đăng ký nội dung đăng ký kinh doanh và đăng ký thuế của hộ kinh doanh dự kiến thành lập, đăng ký thay đổi nội dung đăng ký hộ kinh doanh và các nghĩa vụ đăng ký khác theo quy định của Nghị định này.”

Như vậy, đăng ký hộ kinh doanh là thủ tục mà người thành lập hộ kinh doanh sẽ phải thực hiện việc đăng kýnội dung đăng ký kinh doanh và đăng ký thuế của hộ dự kiến thành lập hoặc đăng ký thay đổi nội dung đăng ký hộ kinh doanh và các nghĩa vụ đăng ký khác theo quy định của pháp luật.

Xác định rõ phạm vi và nội dung của các hoạt động đăng ký trên không chỉ là cơ sở pháp lý quan trọng để hộ kinh doanh được công nhận và hoạt động hợp pháp mà còn là căn cứ để Nhà nước quản lý hoạt động sản xuất, kinh doanh cũng như bảo đảm sự minh bạch, bình đẳng trong môi trường kinh tế.

2. Nguyên tắc áp dụng trong đăng ký hộ kinh doanh được quy định như thế nào?

Đăng ký hộ kinh doanh là công cụ pháp lý vững chắc không chỉ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của hộ kinh doanh mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho công tác quản lý của cơ quan có thẩm quyền cũng như hạn chế tối đa rủi ro có thể phát sinh trong hoạt động kinh tế. Cũng chính bởi tầm quan trọng này, trong đăng ký hộ kinh doanh, cần tuân thủ chặt chẽ các nguyên tắc mà pháp luật đã đặt ra cụ thể tại Điều 88 Nghị định 168/2025/NĐ-CP như sau:

“Điều 88. Nguyên tắc áp dụng trong đăng ký hộ kinh doanh

1. Người thành lập hộ kinh doanh hoặc hộ kinh doanh tự kê khai hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh và chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính hợp pháp, trung thực và chính xác của các thông tin kê khai trong hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh và các báo cáo.

2. Người thành lập hộ kinh doanh, hộ kinh doanh có thể nộp hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh và nhận kết quả tại Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp xã bất kỳ trong phạm vi tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nơi hộ kinh doanh đặt trụ sở. Việc giải quyết hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh do cơ quan đăng ký kinh doanh cấp xã nơi hộ kinh doanh đặt trụ sở thực hiện.

3. Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp xã chịu trách nhiệm về tính hợp lệ của hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh, không chịu trách nhiệm về những vi phạm pháp luật của người thành lập hộ kinh doanh, hộ kinh doanh xảy ra trước và sau khi đăng ký hộ kinh doanh.

Hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh hợp lệ là hồ sơ có đầy đủ giấy tờ và nội dung các giấy tờ đó được kê khai đầy đủ theo quy định của Nghị định này.

4. Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp xã không giải quyết tranh chấp giữa các thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh với nhau hoặc với tổ chức, cá nhân khác hoặc giữa hộ kinh doanh với tổ chức, cá nhân khác.

5. Nghiêm cấm Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp xã và các cơ quan khác gây phiền hà đối với tổ chức, cá nhân trong khi tiếp nhận hồ sơ và giải quyết thủ tục đăng ký hộ kinh doanh.”

Quy định đã đặt ra những nguyên tắc cốt lõi trong đăng ký hộ kinh doanh, nhằm bảo đảm thủ tục hành chính được thực hiện công khai và đúng pháp luật. Trên cơ sở đó, yêu cầu đảm bảo tính trung thực, chính xác của thông tin kê khai trong hồ sơ đăng ký và nghĩa vụ chịu trách nhiệm nếu có sai phạm được đặt ra chặt chẽ đối với hộ kinh doanh, người thành lập hộ kinh doanh. Ngoài ra, nhằm tạo điều kiện thuận lợi trong thủ tục đăng ký, hộ kinh doanh, người thành lập hộ kinh doanh có thể nộp hồ sơ tại bất kỳ Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp xã nào trong phạm vi tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nơi hộ kinh doanh đặt trụ sở thực hiện.

Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp xã phải chịu trách nhiệm về tính hợp lệ của hồ sơ đăng ký, bảo đảm đầy đủ nội dung, hồ sơ, giấy tờ theo luật định. Đáng lưu ý, Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp xã không phải chịu trách nhiệm về những vi phạm của hộ kinh doanh, người thành lập hộ kinh doanh xảy ra trước và sau khi đăng ký cũng như không giải quyết bất kỳ tranh chấp nào phát sinh giữa các chủ thể có liên quan được quy định theo pháp luật. Đồng thời, việc tuyệt đối nghiêm cấm hành vi gây phiền hà đối với tổ chức, cá nhân đã góp phần quan trọng vào việc xây dựng thủ tục đăng ký hộ kinh doanh minh bạch, công bằng và hiệu quả.

3. Số lượng hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh được quy định như thế nào?

Số lượng hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh được quy định tại Điều 90 Nghị định 168/2025/NĐ-CP như sau:

“Điều 90. Số lượng hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh

1. Người thành lập hộ kinh doanh hoặc hộ kinh doanh nộp một bộ hồ sơ khi thực hiện thủ tục đăng ký hộ kinh doanh.

2. Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp xã không được yêu cầu người thành lập hộ kinh doanh hoặc hộ kinh doanh nộp thêm hồ sơ hoặc giấy tờ khác ngoài các giấy tờ trong hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh quy định tại Nghị định này.”

Điều 90 Nghị định 168/2025/NĐ-CP đã cụ thể hóa tinh thần cải cách thủ tục hành chính trong đăng ký hộ kinh doanh thông qua quy định cụ thể về số lượng hồ sơ đăng ký. Theo đó, người thành lập hộ kinh doanh chỉ cần nộp một bộ hồ sơ duy nhất khi thực hiện thủ tục đăng ký này. Tuân thủ chặt chẽ nguyên tắc không gây phiền hà đối với tổ chức, cá nhân trong quá trình tiếp nhận và giải quyết thủ tục đăng ký cũng như tạo môi trường kinh doanh bình đẳng, Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp xã không được yêu cầu nộp thêm hồ sơ hoặc các giấy tờ khác ngoài danh mục đã được quy định tại Luật Doanh nghiệp và Nghị định hướng dẫn trên.

Tân trọng./.