Cơ cấu tổ chức của Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia bao gồm những đơn vị nào? Tiêu chuẩn của thành viên Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia và tiêu chuẩn của điều tra viên vụ việc cạnh tranh được quy định như thế nào?  

Luật sư cho tôi hỏi: Hôm trước, tôi có đọc báo thấy nhắc nhiều đến Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia là cơ quan chịu trách nhiệm giám sát và xử lý các hành vi cạnh tranh không lành mạnh. Tôi khá tò mò vì gần đây, doanh nghiệp của tôi cũng từng bị đối thủ chơi xấu, nên muốn tìm hiểu rõ hơn về cơ quan này để biết khi nào mình có thể nhờ họ can thiệp. Tôi nghe nói Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia có nhiều bộ phận, mỗi bộ phận sẽ đảm nhiệm những chức năng khác nhau, nhưng tôi không rõ cụ thể cơ cấu tổ chức của họ gồm những đơn vị nào. Ngoài ra, tôi cũng thắc mắc rằng để trở thành thành viên của Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia hay điều tra viên vụ việc cạnh tranh thì cần đáp ứng những tiêu chuẩn gì? Mong luật sư giải đáp cho tôi được rõ, cảm ơn luật sư.

MỤC LỤC

1. Cơ cấu tổ chức của Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia bao gồm những đơn vị nào?

2. Tiêu chuẩn của thành viên Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia gồm những gì?

3. Để trở thành điều tra viên vụ việc cạnh tranh cần có những tiêu chuẩn nào?

Trả lời:

1. Cơ cấu tổ chức của Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia bao gồm những đơn vị nào?

Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia là cơ quan thuộc Bộ Công Thương, có chức năng quan trọng trong việc thực thi pháp luật cạnh tranh, bảo đảm môi trường cạnh tranh công bằng, minh bạch trên thị trường. Để thực hiện tốt nhiệm vụ này, Ủy ban được tổ chức với cơ cấu bộ máy rõ ràng, phân định cụ thể chức năng, nhiệm vụ của từng đơn vị, đồng thời bảo đảm nguyên tắc tập trung, thống nhất trong quản lý và điều hành. Cụ thể, cơ cấu tổ chức của Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia được quy định tại Điều 5 Nghị định số 03/2023/NĐ-CP ngày 10/02/2023 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia như sau:

“Điều 5. Cơ cấu tổ chức

1. Bộ máy giúp việc thực hiện chức năng tố tụng cạnh tranh, kiểm soát tập trung kinh tế, quyết định việc miễn trừ đối với thỏa thuận hạn chế cạnh tranh bị cấm, giải quyết khiếu nại quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh theo quy định của pháp luật của Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia:

a) Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh;

b) Ban Thư ký các Hội đồng xử lý vụ việc cạnh tranh;

c) Ban Giám sát cạnh tranh.

2. Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh được thành lập phòng. Bộ trưởng Bộ Công Thương quyết định số lượng phòng trực thuộc Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh. Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh có tư cách pháp nhân, có con dấu riêng và được mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước theo quy định của pháp luật.

3. Một số đơn vị trực thuộc Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia thực hiện chức năng quản lý nhà nước về cạnh tranh, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp thuộc thẩm quyền quy định của Bộ Công Thương.”

Như vậy, bộ máy giúp việc của Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia gồm cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh; Ban Thư ký các Hội đồng xử lý vụ việc cạnh tranh; Ban Giám sát cạnh tranh giúp thực hiện chức năng tố tụng cạnh tranh, kiểm soát tập trung kinh tế, quyết định việc miễn trừ đối với thỏa thuận hạn chế cạnh tranh bị cấm, giải quyết khiếu nại quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh theo quy định của pháp luật. Trong đó, cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh được thành lập phòng và số lượng phòng này sẽ do bộ trưởng Bộ Công Thương quyết định. Cơ quan này theo quy định của pháp luật thì có tư cách pháp nhân, có con dấu riêng và được mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước. Bên cạnh đó, còn có một số đơn vị trực thuộc Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia thực hiện chức năng quản lý nhà nước về cạnh tranh, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và cả quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp thuộc thẩm quyền quy định của Bộ Công Thương.

Từ đó, thấy được rằng cơ cấu tổ chức của Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia được thiết kế chặt chẽ, gồm các đơn vị thực hiện cả chức năng tố tụng và chức năng quản lý nhà nước, bảo đảm tính chuyên môn hóa, độc lập và hiệu quả trong từng mảng công tác. Việc phân định rõ chức năng, nhiệm vụ của từng bộ phận giúp cơ quan này chủ động, linh hoạt trong xử lý các vấn đề cạnh tranh, góp phần xây dựng môi trường kinh doanh lành mạnh, công bằng và minh bạch.

2. Tiêu chuẩn của thành viên Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia gồm những gì?

Để bảo đảm chất lượng hoạt động và tính liêm chính trong công tác thực thi pháp luật cạnh tranh, Điều 49 Luật Cạnh tranh 2018 quy định rõ tiêu chuẩn đối với thành viên Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia như sau:

“Điều 49. Tiêu chuẩn của thành viên Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia

1. Là công dân Việt Nam, có phẩm chất đạo đức tốt, liêm khiết và trung thực.

2. Có bằng tốt nghiệp từ đại học trở lên thuộc một trong các chuyên ngành luật, kinh tế, tài chính.

3. Có tổng thời gian công tác thực tế ít nhất là 09 năm trong một hoặc một số lĩnh vực quy định tại khoản 2 Điều này.”

Như vậy, tiêu chuẩn của thành viên Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia được xây dựng trên cơ sở kết hợp giữa yêu cầu về phẩm chất đạo đức, trình độ chuyên môn và kinh nghiệm công tác. Theo đó, để trở thành thành viên Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia thì người đó phải là công dân Việt Nam có phẩm chất đạo đức tốt, liêm khiết và trung thực; phải có bằng tốt nghiệp từ đại học trở lên thuộc một trong các chuyên ngành luật, kinh tế, tài chính và có tổng thời gian công tác thực tế trong một hoặc một số lĩnh vực này ít nhất là 09 năm.

Những tiêu chuẩn này nhằm lựa chọn những cá nhân có đủ năng lực chuyên môn, phẩm chất đạo đức và kinh nghiệm thực tiễn, từ đó đảm bảo cơ quan hoạt động một cách công bằng và hiệu quả. Quy định này không chỉ giúp bảo đảm tính chuyên nghiệp và uy tín của Ủy ban, mà còn góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, điều hành trong lĩnh vực cạnh tranh, bảo vệ quyền lợi chính đáng của doanh nghiệp và người tiêu dùng.

3. Để trở thành điều tra viên vụ việc cạnh tranh cần có những tiêu chuẩn nào?

Điều tra viên vụ việc cạnh tranh là lực lượng trực tiếp tham gia quá trình thu thập, xác minh và phân tích chứng cứ để phục vụ cho việc xử lý các vụ việc cạnh tranh. Vì vậy pháp luật đặt ra tiêu chuẩn đối với điều tra viên vụ việc cạnh tranh một cách chi tiết tại Điều 53 Luật Cạnh tranh 2018 như sau:

“Điều 53. Tiêu chuẩn của điều tra viên vụ việc cạnh tranh

1. Là công dân Việt Nam, có phẩm chất đạo đức tốt, liêm khiết, trung thực.

2. Là công chức của Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia.

3. Có bằng tốt nghiệp từ đại học trở lên thuộc một trong các chuyên ngành luật, kinh tế, tài chính và công nghệ thông tin.

4. Có tổng thời gian công tác thực tế ít nhất là 05 năm trong một hoặc một số lĩnh vực quy định tại khoản 3 Điều này.

5. Được đào tạo, bồi dưỡng về chuyên môn, nghiệp vụ điều tra.”

Như vậy, tiêu chuẩn của điều tra viên vụ việc cạnh tranh không chỉ nhấn mạnh yêu cầu về đạo đức, trình độ và kinh nghiệm công tác, mà còn đề cao yếu tố đào tạo, bồi dưỡng về chuyên môn, nghiệp vụ điều tra. Quy định này nhằm bảo đảm đội ngũ điều tra viên có đủ năng lực, bản lĩnh và tính chuyên nghiệp, từ đó góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động điều tra và xử lý các vụ việc cạnh tranh đúng pháp luật.

Trân trọng./.