Ký cược là gì? Mục đích, nội dung và tài sản ký cược được quy định như thế nào?
Luật sư cho tôi hỏi: Ký cược là như thế nào? Trong trường hợp tài sản ký cược bị hư hỏng hoặc mất mát trong thời gian cầm giữ, quyền lợi của bên ký cược sẽ được bảo vệ như thế nào?
MỤC LỤC
2. Quy định về nội dung, mục đích ký cược
3. Quy định về tài sản ký cược
4. Quyền và nghĩa vụ của các bên trong ký cược
Trả lời:
1. Khái niệm về ký cược
Căn cứ theo Điều 329 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:
“Điều 329. Ký cược
1. Ký cược là việc bên thuê tài sản là động sản giao cho bên cho thuê một khoản tiền hoặc kim khí quý, đá quý hoặc vật có giá trị khác (sau đây gọi chung là tài sản ký cược) trong một thời hạn để bảo đảm việc trả lại tài sản thuê.
2. Trường hợp tài sản thuê được trả lại thì bên thuê được nhận lại tài sản ký cược sau khi trả tiền thuê; nếu bên thuê không trả lại tài sản thuê thì bên cho thuê có quyền đòi lại tài sản thuê; nếu tài sản thuê không còn để trả lại thì tài sản ký cược thuộc về bên cho thuê.”
Như vậy, ký cược được hình thành từ sự thoả thuận giữa các bên trong hợp đồng thuê tài sản có đối tượng là động sản, theo đó bên thuê giao cho bên cho thuê một khoản tiền hoặc kim khí quý, đá quý hoặc các vật có giá trị khác để bảo đảm việc trả lại tài sản thuê. Ngoài ra, tài sản ký cược có thể được xử lý thanh toán cho tiền thuê tài sản hoặc tiền bồi thường thiệt hại nếu tài sản thuê bị hư hỏng, mất mát.
2. Quy định về nội dung, mục đích ký cược
Mục đích của ký cược là nhằm buộc bên thuê phải trả lại tài sản đã thuê hoặc thông qua tài sản ký cược để bên cho thuê bảo đảm được lợi ích của mình trong trường hợp bên thuê không trả lại tài sản thuê. Vì vậy, nội dung của ký cược bao gồm: nếu tài sản thuê được trả lại thì bên cho thuê phải hoàn trả tài sản ký cược sau khi đã được bên ký cược thanh toán tiền thuê; nếu bên thuê không trả lại tài sản thuê thì tài sản ký cược thuộc về bên cho thuê.
3. Quy định về tài sản ký cược
Tài sản ký cược là các loại tài sản thuộc sở hữu của bên ký cược và được phép chuyển giao trong giao dịch dân sự. Tuy nhiên, tài sản ký cược chỉ bao gồm tiền, các vật là động sản hiện có (không thể là các quyền tài sản, bất động sản, vật hình thành trong tương lai) vì bên ký cược phải giao tài sản ký cược cho bên nhận ký cược một cách thực tế.
Trường hợp tài sản thuê được trả lại thì bên thuê được nhận lại tài sản ký cược sau khi trả tiền thuê; nếu bên thuê không trả lại tài sản thuê thì bên cho thuê có quyền đòi lại tài sản thuê; nếu tài sản thuê không còn để trả lại thì tài sản ký cược thuộc về bên cho thuê.
4. Quyền và nghĩa vụ của các bên trong ký cược
4.1. Bên ký cược
Căn cứ theo khoản 1 Điều 38 Nghị định 21/2021/NĐ-CP có quy định về quyền, nghĩa vụ bên ký cược như sau:
“Điều 38. Quyền, nghĩa vụ của các bên trong đặt cọc, ký cược
1. Bên đặt cọc, bên ký cược có quyền, nghĩa vụ:
a) Yêu cầu bên nhận đặt cọc, bên nhận ký cược ngừng việc khai thác, sử dụng hoặc xác lập giao dịch dân sự đối với tài sản đặt cọc, tài sản ký cược; thực hiện việc bảo quản, giữ gìn để tài sản đặt cọc, tài sản ký cược không bị mất giá trị hoặc giảm sút giá trị;
b) Trao đổi, thay thế tài sản đặt cọc, tài sản ký cược hoặc đưa tài sản đặt cọc, tài sản ký cược tham gia giao dịch dân sự khác trong trường hợp được bên nhận đặt cọc, bên nhận ký cược đồng ý;
c) Thanh toán cho bên nhận đặt cọc, bên nhận ký cược chi phí hợp lý để bảo quản, giữ gìn tài sản đặt cọc, tài sản ký cược.
Chi phí hợp lý quy định tại điểm này là khoản chi thực tế cần thiết, hợp pháp tại thời điểm chi mà trong điều kiện bình thường bên nhận đặt cọc, bên nhận ký cược phải thanh toán để đảm bảo tài sản đặt cọc, tài sản ký cược không bị mất, bị hủy hoại hoặc bị hư hỏng;
d) Thực hiện việc đăng ký quyền sở hữu tài sản hoặc thực hiện các nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật để bên nhận đặt cọc, bên nhận ký cược được sở hữu tài sản đặt cọc, tài sản ký cược quy định tại điểm b khoản 2 Điều này;
đ) Quyền, nghĩa vụ khác theo thỏa thuận hoặc do Bộ luật Dân sự, luật khác liên quan quy định.”
Như vậy, bên ký cược có quyền, nghĩa vụ:
- Yêu cầu bên nhận ký cược ngừng việc khai thác, sử dụng hoặc xác lập giao dịch dân sự đối với tài sản ký cược; thực hiện việc bảo quản, giữ gìn để tài sản ký cược không bị mất giá trị hoặc giảm sút giá trị;
- Trao đổi, thay thế tài sản ký cược hoặc đưa tài sản ký cược tham gia giao dịch dân sự khác trong trường hợp được bên nhận ký cược đồng ý;
- Thanh toán cho bên nhận ký cược chi phí hợp lý để bảo quản, giữ gìn tài sản ký cược.
Chi phí hợp lý quy định tại điểm này là khoản chi thực tế cần thiết, hợp pháp tại thời điểm chi mà trong điều kiện bình thường bên nhận ký cược phải thanh toán để đảm bảo tài sản ký cược không bị mất, bị hủy hoại hoặc bị hư hỏng;
- Thực hiện việc đăng ký quyền sở hữu tài sản hoặc thực hiện các nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật để bên nhận ký cược được sở hữu tài sản ký cược quy định tại điểm b khoản 2 Điều 38 Nghị định 21/2021/NĐ-CP;
- Quyền, nghĩa vụ khác theo thỏa thuận hoặc do Bộ luật Dân sự 2015, luật khác liên quan quy định.
4.2. Bên nhận ký cược
Căn cứ theo khoản 2 Điều 38 Nghị định 21/2021/NĐ-CP có quy định về quyền, nghĩa vụ bên nhận ký cược như sau:
“Điều 38. Quyền, nghĩa vụ của các bên trong đặt cọc, ký cược
…
2. Bên nhận đặt cọc, bên nhận ký cược có quyền, nghĩa vụ:
a) Yêu cầu bên đặt cọc, bên ký cược chấm dứt việc trao đổi, thay thế hoặc xác lập giao dịch dân sự khác đối với tài sản đặt cọc, tài sản ký cược khi chưa có sự đồng ý của bên nhận đặt cọc, bên nhận ký cược;
b) Sở hữu tài sản đặt cọc trong trường hợp bên đặt cọc vi phạm cam kết về giao kết, thực hiện hợp đồng; sở hữu tài sản ký cược trong trường hợp tài sản thuê không còn để trả lại cho bên nhận ký cược;
c) Bảo quản, giữ gìn tài sản đặt cọc, tài sản ký cược;
d) Không xác lập giao dịch dân sự, khai thác, sử dụng tài sản đặt cọc, tài sản ký cược khi chưa có sự đồng ý của bên đặt cọc, bên ký cược;
đ) Quyền, nghĩa vụ khác theo thỏa thuận hoặc do Bộ luật Dân sự, luật khác liên quan quy định.”
Như vậy, bên nhận ký cược có quyền, nghĩa vụ:
- Yêu cầu bên ký cược chấm dứt việc trao đổi, thay thế hoặc xác lập giao dịch dân sự khác đối với tài sản ký cược khi chưa có sự đồng ý của bên nhận ký cược;
- Sở hữu tài sản ký cược trong trường hợp tài sản thuê không còn để trả lại cho bên nhận ký cược;
- Bảo quản, giữ gìn tài sản ký cược;
- Không xác lập giao dịch dân sự, khai thác, sử dụng tài sản ký cược khi chưa có sự đồng ý của bên ký cược;
- Quyền, nghĩa vụ khác theo thỏa thuận hoặc do Bộ luật Dân sự 2015, luật khác liên quan quy định.
Trong trường hợp tài sản ký cược bị hư hỏng hoặc mất mát trong thời gian cầm giữ, quyền lợi của bên ký cược sẽ được bên nhận ký cược có trách nhiệm bảo quản tài sản ký cược trong suốt thời gian cầm giữ. Nếu tài sản bị hư hỏng hoặc mất mát do lỗi của bên nhận ký cược, họ phải bồi thường thiệt hại cho bên ký cược. Bên ký cược có quyền yêu cầu bên nhận ký cược bồi thường thiệt hại tương ứng với giá trị tài sản bị hư hỏng hoặc mất mát.
Trân trọng./.
